Temat numeru
Pacjent z myślami samobójczymi w gabinecie lekarza rodzinnego
dr n. med. Izabela Łucka
- Definicje i fakty dotyczące wszystkich zjawisk związanych z samobójstwem i próbami samobójczymi
- Szczegółowe poradnictwo dla lekarzy rodzinnych, którzy bardzo często są na pierwszej linii w kontakcie osoby planującej samobójstwo z personelem medycznym
Zgodnie z definicją World Health Organization (WHO) „samobójstwo jest aktem o skutku śmiertelnym, który zmarły ze świadomością i oczekiwaniem takiego skutku sam zaplanował i wykonał w celu spowodowania zmian przez siebie pożądanych (upragnionych)”. Samobójstwo jest także poważnym problemem społecznym i medycznym. Podejmowanie zamachów samobójczych znacznie zwiększa ryzyko samobójstwa dokonanego. Szacuje się, że liczba osób podejmujących próby samobójcze jest do 20 razy większa niż osób, które zmarły w wyniku aktu samobójczego. Z obserwacji wynika, że co trzecia osoba po nieskutecznej próbie ponowi ten zamiar w ciągu roku.
Samobójstwa stanowią złożony problem nie tylko medyczny, ale i społeczny. Na świecie każdego roku życie odbiera sobie ponad 800 000 osób. W Polsce samobójstwa są drugą – po wypadkach – przyczyną zgonów wśród dzieci i młodzieży. Około 85% samobójców to mężczyźni, kobiety dwu-, trzykrotnie częściej podejmują próby samobójcze. Jak podaje WHO, 50% samobójców to osoby, które próbowały uprzednio odebrać sobie życie1,2. Atak samobójczy istotnie częściej podejmują osoby chore psychicznie, jednak nie musi on być wynikiem zaburzeń psychicznych. Może być spowodowany pobudkami ideologicznymi, może płynąć z lęku przed konsekwencjami popełnionych czynów, np. przed aresztowaniem, torturami, znaczącymi zmianami w życiu danego człowieka. Samobójstwo może być decyzją związaną z terminalną chorobą i chęcią uniknięcia przewlekłego cierpienia, odejścia w „optymalnym czasie”.
Cierpienie związane z samobójstwem nie kończy się z chwilą zgonu osoby, która targnęła się na swoje życie. Dotyka ono członków rodziny, rówieśników, kolegów ze szkoły czy pracy, znajomych oraz opiekujących się daną osobą lekarzy, psychologów, a także pozostałych członków personelu medycznego, społeczności, wszystkich, którzy byli związani emocjonalnie ze zmarłym.
Z danych WHO (2014) wynika, że:
- samobójstwa stanowią drugą przyczynę zgonów w grupie wiekowej 15-29 lat
- mężczyźni popełniają samobójstwo częściej niż kobiety
- kobiety częściej podejmują próby samobójcze niż mężczyźni
- w krajach bogatszych najwięcej samobójców jest w grupie wiekowej ≥50 lat, natomiast w krajach rozwijających się przeważająca część samobójstw jest dokonywana w młodszych grupach wiekowych.
