Okulistyka

Obrażenia mechaniczne gałki ocznej – algorytm postępowania w pierwszej pomocy

lek. Anna Zawistowska1
Krzysztof Jakub Konon1
lek. Natalia Dub1
dr n. med. Joanna Konopińska2

1Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

2Klinika Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

dr n. med. Joanna Konopińska

Klinika Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

ul. M. Skłodowskiej-Curie 24A, 15-121 Białystok

e-mail: joannakonopinska@o2.pl

  • Urazy gałki ocznej jako duże wyzwanie zarówno dla lekarzy szpitalnych oddziałów ratunkowych, jak i lekarzy pierwszego kontaktu z uwagi na jej trudne warunki anatomiczne, a także relatywnie niewielkie wymiary struktur oka wymagające ogromnej precyzji działania
  • Wskazówki niezbędne do diagnozowania urazów mechanicznych gałki ocznej i podstawowe zasady wstępnego zaopatrzenia do czasu konsultacji okulisty

Co roku na świecie dochodzi do 55 milionów obrażeń oczu ograniczających aktywność na dłużej niż jeden dzień, w tym 750 000 wymaga hospitalizacji1. Urazy gałki ocznej dotyczą w większości młodych mężczyzn w wieku ok. 30 lat. U tych pacjentów najczęściej do urazu dochodzi w domu (42%), w miejscu pracy (19%), na drogach i autostradach (16%) czy podczas uprawiania sportu (13%)2, a narzędziami urazu są ostre przedmioty (igły, gwoździe), butelki zamykane pod ciśnieniem czy korki od szampana2,3. Najbardziej kontuzjogennymi sportami pod względem okulistycznym są: hokej, squash, paintball i golf. Inny mechanizm urazu występuje u osób po 60 roku życia. Najczęściej do urazu dochodzi podczas upadku (23%), a mechanizm urazu to często pęknięcie gałki ocznej, w związku z tym rokowanie co do widzenia jest znacznie gorsze. Innym powtarzającym się zranieniem w tej grupie wiekowej jest uraz tępy gałki ocznej (np. uderzenie fragmentem drewna podczas rąbania siekierą). Bez natychmiastowej interwencji mogą one doprowadzić do pogorszenia lub utraty wzroku, bezpośrednio lub wskutek powikłań, np. zapalenia gałki ocznej, zaćmy pourazowej, jaskry wtórnej czy odwarstwienia siatkówki.

Najprzydatniejsza do opisywania urazów gałki ocznej jest nomenklatura Birmingham Eye Trauma Terminology (BETT; ryc. 1 i tab. 1)2, która pozwala na precyzyjne przekazywanie informacji, od czego mogą zależeć wyniki leczenia.

Celem pracy jest przedstawienie najczęstszych urazów oka oraz zasad wstępnego ich zapatrzenia przez lekarzy szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR) i pracowników podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Natychmiastowe rozpoznanie i zaopatrzenie tych urazów dają szansę na zachowanie dobrej jakości wzroku, dlatego tak ważne jest, by wiedzę na ten temat uzyskali lekarze pierwszego kontaktu. Ze względu na obszerność zagadnienia postanowiliśmy je podzielić na 2 części – niniejszy artykuł przybliża postępowanie w urazach mechanicznych gałki ocznej.

Opis przypadku 1

20-letni mężczyzna zgłosił się na izbę przyjęć z powodu tępego urazu oka lewego. Podczas gry w badmintona został uderzony lotką. Zgłaszał niewielki ból i pogorszenie widzenia. W badaniu przedmiotowym stwierdzono obniżenie ostrości wzroku, powie...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Urazy zamknięte gałki ocznej

Jedną z postaci zamkniętego urazu gałki ocznej jest krwistek – wylew krwi do komory przedniej oka. Około 60% przypadków krwawień pourazowych [...]

Rany warstwowe

Rany warstwowe, czyli niepełnościenne, gałki ocznej stanowią jedną z głównych przyczyn zgłaszania się na ostry dyżur okulistyczny8. Według systemu BETT obejmują [...]

Urazy otwarte gałki ocznej

Urazy otwarte gałki ocznej w zależności od mechanizmu mogą spowodować pęknięcie gałki ocznej, ranę penetrującą lub perforującą i obecność wewnątrzgałkowego ciała [...]

Podsumowanie

W urazach gałki ocznej prawidłowo ustalone rozpoznanie typu urazu i jak najkrótszy czas do wdrożenia odpowiedniego leczenia są decydujące dla zwiększenia [...]

Do góry