ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Temat numeru
Pogryzienia przez ssaki – diagnostyka, leczenie i profilaktyka
prof. dr hab. n. med. Aleksander Garlicki1
dr n. med. i n. o zdr. Joanna Sułkowska2
- Rany po pogryzieniu przez ssaki, najczęściej psy, koty i ludzi, są istotnym zagrożeniem dla zdrowia i życia, stanowią także znaczne obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej. Kluczowe znaczenie dla rokowania ma pilne zgłoszenie się do lekarza. W niniejszym artykule przedstawiono najczęstsze zagrożenia związane z tego typu obrażeniami oraz postępowanie lecznicze i profilaktyczne
Opis przypadku
Do lekarza medycyny rodzinnej przyjmującego pacjentów w poradni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) zgłosił się 20-letni mężczyzna, który został pogryziony przez psa. W chwili zdarzenia jechał rowerem po wyznaczonej do tego ścieżce na wale przeciwpowodziowym. Zaskoczony nieoczekiwanym atakiem próbował przyśpieszyć jazdę, niestety pies zdążył go ugryźć w łydkę. Następnie zwierzę oddaliło się do pobliskiego zagajnika. Pacjent zatrzymał się, obmył ranę wodą mineralną i po kilku godzinach zgłosił się do lekarza. Podczas badania fizykalnego lekarz stwierdził w obrębie prawego podudzia niewielkie obrażenie z przerwaniem ciągłości skóry, bez cech świeżego krwawienia. Ponieważ była to rana kąsana po pogryzieniu przez nieznanego psa, którą zawsze należy traktować jako pierwotnie zakażoną, starannie przemył ją wodą z mydłem, tak samo otaczającą skórę, a następnie zdezynfekował preparatem antyseptycznym i zabezpieczył jałowym opatrunkiem. Po wykluczeniu uczulenia na antybiotyki zalecił profilaktycznie amoksycylinę z klawulanianem w dawce 2 × 1 g/24 godziny przez 5 dni.
W wywiadzie pacjent potwierdził, że był szczepiony zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), czyli od ostatniej dawki anatoksyny tężcowej, którą przyjął w 19 r.ż., upłynęło <5 lat, dlatego nie ma konieczności immunoprofilaktyki. Ponieważ w przypadku pogryzienia przez nieznanego psa trzeba zawsze uwzględnić ryzyko wścieklizny, a w POZ nie prowadzi się kwalifikacji do tego szczepienia, lekarz skierował mężczyznę do najbliższego oddziału chorób zakaźnych w celu wdrożenia immunoprofilaktyki swoistej.
Dane statystyczne na temat pogryzień
Na całym świecie dochodzi do pogryzień przez zwierzęta, co staje się przyczyną uszkodzeń ciała, zakażeń ran oraz zachorowań na tężec i wściekliznę1-3. Ocenia się, że w Ameryce Północnej rocznie dochodzi do 2-5 mln takich zdarzeń, co jest powodem 1% wizyt na tamtejszych szpitalnych oddziałach ratunkowych (SOR) i 10 000 hospitalizacji1. W Europie rocznie notuje się 175-740 pogryzień na 100 000 mieszkańców2. W blisko 90% powodują je psy, rzadziej trafiają się pokąsania i zadrapania przez koty, najrzadziej zaś przez człowieka1-4.
