Przedawkowanie paracetamolu (acetaminofenu) jest jednym z najczęstszych zatruć lekami w krajach uprzemysłowionych i jedną z głównych przyczyn polekowej ostrej niewydolności wątroby (ALF – acute liver failure)^1-3. Najcięższe przypadki tych zatruć mają z reguły charakter intencjonalny, np. w przebiegu prób samobójczych, niemniej mogą być też efektem omyłkowego przedawkowania (np. w trakcie samoleczenia na skutek jednoczesnego stosowania kilku złożonych preparatów, w których paracetamol jest jednym ze składników)^1-4.

Przypadek 1

Kobieta, lat 18, trafiła na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) z powodu samobójczego zatrucia lekami – w ciągu godziny przyjęła 30 tabletek paracetamolu, czyli 500 mg, co z uwzględnieniem jej masy ciała ([m.c.] waga 70 kg, wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] 28,4) daje wartość pojedynczej dawki na poziomie 214 mg/kg m.c.

W badaniach laboratoryjnych przy przyjęciu na SOR odnotowano:

• znormalizowany współczynnik czasu protrombinowego (INR – international normalized ratio): 1,14
• czas protrombinowy (PT – prothrombin time): 12,8 s
• wskaźnik protrombiny: 88%
• aminotransferaza alaninowa (AlAT – alanine aminotransferase): 15 j./l
• aminotransferaza asparaginianowa (AspAT – aspartate aminotransferase): 15 j./l
• kreatynina: 0,63 mg/dl
• stężenie paracetamolu w surowicy w czwartej godzinie od zażycia: 159 µg/ml (159 mg/l).

Podjęto decyzję o wdrożeniu leczenia specyficznego i podano antidotum – dożylną N-acetylocysteinę (NAC) w 2 dawkach po 300 mg.

Zażycie toksycznej dawki w ciągu krótkiego czasu

Przedstawiony tu przypadek ma najbardziej typowy przebieg przedawkowania paracetamolu, czyli tzw. jednorazowego ostrego spożycia (single acute ingestion). Jest ono najczęstszą formą zatrucia tym lekiem i najczęściej ma charakter próby samobójczej^1-4. Zgodnie z definicją przyjętą w większości krajów europejskich ostre zatrucie paracetamolem to zażycie toksycznej dawki w ciągu krótkiego czasu (do godziny)^1,5.

Lekiem zapobiegającym toksycznym działaniom niepożądanym przedawkowania paracetamolu jest N-acetylocysteina, uznawana za antidotum w tym zatruciu. Toksyczna dawka paracetamolu doprowadza do wyczerpania glutationu i w konsekwencji do nagromadzenia ...

W omawianym typie zatrucia bezwzględnymi wskazaniami do podania NAC jest spożycie paracetamolu w dawce >150 mg/kg/m.c. i/lub toksyczne stężenie paracetamolu w surowicy, które oznacza się nie wcześniej niż 4 godz. od momentu spożycia leku1-4. Przed...