Tlenek cynku z eugenolem jest powszechnie używany w leczeniu zachowawczym jako wypełnienie tymczasowe lub podkład, a także w leczeniu endodontycznym jako składnik uszczelniaczy.

Właściwie w każdym podręczniku stomatologii zachowawczej dla studentów można znaleźć stwierdzenie, że materiały podkładowe zawierające tlenek cynku z eugenolem (ZnOE) są niewskazane w przypadku stosowania wypełnień kompozytowych. Zgodnie z tą teorią, wypełnienia założone na ten podkład są słabsze, gdyż jest zaburzony proces polimeryzacji kompozytu. Wszystko wskazuje jednak na to, że jest to mit przepisywany w kolejnych wydaniach podręczników, właściwie bez podania odniesienia do badań naukowych. Izraelscy naukowcy postanowili zmierzyć się z tym mitem i doświadczalnie sprawdzić, czy faktycznie ten materiał negatywnie wpływa na jakość wypełnień.

Badanie opublikowano w „The Open Dentistry Journal”. Autorzy zauważają, że przekonanie o szkodliwości tlenku cynku z eugenolem dla kompozytów jest oparte na dwóch badaniach z lat 80. XX wieku. Prace te dotyczyły kompozytów, które nie są obecnie produkowane i używane. We wnioskach do tych badań sprzed ponad 30 lat zapisano, że podkład zawierający tlenek cynku z eugenolem niekorzystnie wpływa na polimeryzację chemoutwardzalnych kompozytów, ale stosowanie systemu wiążącego aktywowanego światłem niweluje ten efekt.

W latach 90. opublikowano badanie z użyciem nowszych kompozytów, które pokazało, że wypełnienia z badanym podkładem miały normalne parametry fizyczne. Co więcej, jedno z nowszych badań z 2010 roku udowodniło, że faktycznie część wypełnienia ma gorsze właściwości, ale dotyczy to tylko obszaru oddalonego o zaledwie 100 mikronów od podkładu, więc w praktyce nie wpływa na wytrzymałość całego wypełnienia.

Izraelscy autorzy zauważyli jeszcze jedno: pomimo wielu badań dopuszczających bezpieczne stosowanie ZnOE, lekarze powszechnie uważają, że jest inaczej. Odwrotnie jest w przypadku podkładów glassjonomerowych: podręczniki „zezwalają” na użycie tego materiału jako podkładu (metoda kanapkowa), a badania naukowe pokazują, iż to właśnie ten materiał obniża jakość wypełnień kompozytowych, gdy jest stosowany jako warstwa wypełnienia.

W opisywanym badaniu postanowiono sprawdzić, czy podkłady zawierające tlenek cynku z eugenolem lub glassjonomery wpływają negatywnie na właściwości fizyczne nowoczesnych materiałów kompozytowych, które są dzisiaj w powszechnym użyciu. Sprawdzono także jakość wypełnienia glassjonomerowego z podkładem ZnOE. Do badania użyto sześć materiałów: pięć kompozytów (dwa hybrydowe, dwa mikrofilowe i jeden materiał na bazie siloranów) oraz glassjonomer. Badano dwa podkłady: tlenek cynku z eugenolem i glassjonomer. Użyto plastikowych foremek, w których symulowano wykonanie wypełnień z podkładami i bez podkładów. Materiały były stosowane ściśle według zaleceń producentów, znajdujących się w instrukcjach. Następnie badano mikrotwardość uzyskanych próbek metodą Knoopa i dokonano analizy statystycznej wyników.

Okazało się, że zastosowanie ZnOE jako podkładu nie zmniejszało mikrotwardości wypełnienia. Co więcej, w przypadku trzech kompozytów była ona nawet większa w porównaniu z próbką bez podkładu. Podobnie kształtowały się wyniki pomiarów kompozytów położonych na podkład z glassjonomeru. Tylko jeden materiał hybrydowy miał gorszą wytrzymałość, ale ten negatywny efekt wystąpił w przypadku kompozytu cechującego się nominalnie bardzo dużą twardością, więc nawet po użyciu podkładu jego właściwości fizyczne były bardzo dobre na tle pozostałych testowanych materiałów.

Według autorów przy użyciu nowoczesnych kompozytów można bez obaw stosować zarówno podkłady glassjonomerowe, jak i te zawierające tlenek cynku z eugenolem.

Itskovich R. i wsp.; Open Dent J.;2014;8:13-19