Komunikacja
Edukacja zdrowotna w gabinecie
Lek. dent. Karol Więcek
Dr hab. med. Sebastian Kłosek
Edukacja zdrowotna prowadzona w ramach promocji zdrowia w gabinecie stomatologicznym powinna być rozszerzeniem wiedzy zdobytej przez pacjenta podczas wszystkich etapów edukacji szkolnej. Najkorzystniejszy zarówno z punktu widzenia lekarza dentysty, jak i pacjenta wydaje się model edukacji zorientowany na zdrowie w ujęciu holistycznym, w której wykwalifikowany personel medyczny powinien zaktywizować pacjenta i postawić go w roli podmiotu, czyli partnera w procesie leczniczym. Kluczowymi czynnikami, na które należy zwrócić szczególną uwagę, są: poziom wiedzy, postawa, umiejętności i kompetencje pacjenta. Wydaje się, że edukacja zdrowotna jest przyszłością nowoczesnej stomatologii, która w dużej mierze powinna opierać się na trwałej, pełnej zaufania i wzajemnego zrozumienia relacji pacjent-lekarz.
Postawienie pacjenta w roli podmiotu i aktywnego partnera w procesie leczenia pogłębi jego świadomość zdrowotną i pomoże zbudować trwałą relację z lekarzem
Definicje edukacji zdrowotnej
Edukacja zdrowotna obok organizacji ochrony zdrowia i profilaktyki chorób jest jednym z czynników tworzących promocję zdrowia.[1]
Istnieje wiele definicji edukacji zdrowotnej. Rezolucja Rady Wspólnoty Europejskiej określa ją jako proces oparty na naukowych zasadach, stwarzający sposobność planowego uczenia się i zmierzający do umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zdrowia i postępowania zgodnie z nimi.[2] Według Woynarowskiej jest to proces dydaktyczno-wychowawczy, w którym dzieci i młodzież uczą się, jak żyć, aby zachować i doskonalić zdrowie własne i innych ludzi, oraz tworzyć środowisko sprzyjające zdrowiu, a w przypadku wystąpienia choroby lub niepełnosprawności aktywnie uczestniczyć w jej leczeniu, radzić sobie i zmniejszać jej negatywne skutki.[3] Z punktu widzenia lekarza stomatologa ta definicja wydaje się szczegółowa i właściwa odnośnie do edukacji młodzieży w zakresie zdrowia jamy ustnej. Obowiązuje również w stosunku do osób dorosłych.
Trzy modele edukacji zdrowotnej według Tannahill
► Edukacja zorientowana na chorobę, której celem jest zapobieganie określonym jednostkom chorobowym (np. próchnicy zębów, wadom zgryzu itp.). Działanie tego modelu opiera się na zapobieganiu, a rezultatem ma być uniknięcie choroby lub schorzenia. Największą wadą tego modelu jest brak zrozumienia sensu zmiany upodobań przez pacjenta. Korzyści wynikające ze zmiany nawyków mogą wydawać się pacjentowi zbyt odległe, a droga do ich osiągnięcia mało przyjemna. Stwarza to duże ryzyko nieosiągnięcia celu, jakim jest prozdrowotna zmiana zachowania pacjenta.
► Model edukacji zorientowany na czynniki ryzyka – ich eliminowanie w celu zapobiegania równocześnie kilku chorobom. Model ten wymaga interdyscyplinarnej współpracy specjalistów i nie uwzględnia pozytywnego aspektu zdrowia.
► Model zorientowany na zdrowie (w ujęciu holistycznym) i wzmacnianie jego potencjału, w którym pacjent staje się podmiotem edukacji zdrowotnej. To właśnie on powinien aktywnie uczestniczyć w definiowaniu problemów, wpływać na kształtowanie i wprowadzanie działań w celu poprawy zdrowia.[4,5]
Edukacja zdrowotna wpisana jest do podstawy programowej kształcenia ogólnego już na etapie szkoły podstawowej i kontynuowana jest na dalszych etapach nauczania o zdrowiu. Będąc składową promocji zdrowia, jest dziedziną interdyscyplinarną. Swoim za...
