Program edukacyjny
Złamania oczodołu u dzieci – diagnostyka i postępowanie
lek. dent. Rafał Pokrowiecki
dr n. med. Krzysztof Dowgierd
Złamania oczodołu u dzieci są częstym następstwem urazów środkowej i górnej części twarzoczaszki. Patomechanizm oraz rodzaj złamania zmieniają się wraz z wiekiem dziecka. Następstwem złamania ścian kostnych oczodołu może być przemieszczenie tkanek okołogałkowych oraz uwięźnięcie ich w szczelinie złamania, co powoduje zaburzenie widzenia i ruchomości gałek ocznych. Urazy te mogą również powodować trwałą deformację twarzy oraz znacznie ograniczać jakość życia i rozwój dziecka. W niniejszej pracy zostanie omówiona charakterystyka złamań oczodołu u pacjentów pediatrycznych oraz współczesne koncepcje ich leczenia.
Klasyfikacja i epidemiologia
W dostępnym piśmiennictwie istnieje wiele klasyfikacji złamań oczodołu, które stosowane są w praktyce klinicznej. W Polsce najczęściej stosowana jest klasyfikacja Wanyury, składająca się z sześciu typów złamań złożonych, w których opisuje złamanie oczodołu wraz z jego brzegiem i kośćmi przylegającymi:
- złamanie jarzmowo-oczodołowe,
- złamanie jarzmowo-szczękowo-oczodołowe,
- dyslokacja oczodołowo-nosowa,
- przemieszczenie górnego masywu twarzy,
- złamanie czołowo-oczodołowo-nosowe,
- złamanie czaszkowo-oczodołowe.
Siódmym typem wg Wanyury jest złamanie izolowane dna oczodołu (ZIDO), które jest złamaniem rozprężającym, nie obejmuje jego brzegu i dzieli się na trzy typy kliniczno-anatomopatologiczne: blow-out, en-clapet oraz trapdoor (tabela 1).[1]
Podatność na złamania kości tworzących oczodół zmienia się z wiekiem dziecka i związana jest ze zmianą proporcji mózgo- do twarzoczaszki, rozwojem i pneumatyzacją zatok obocznych nosa oraz mineralizacją struktur kostnych.[2] Z tego względu epidemiologia oraz wzór złamań oczodołu wśród dzieci różnią się od tych u pacjentów dorosłych. W życiu płodowym zatoki tworzą jedną strukturę, która oddziela się od jamy nosowej na poszczególne zatoki w trzecim trymestrze ciąży.[2] Ze względu na większy stosunek mózgo- do twarzoczaszki, we wczesnych latach dzieciństwa znacznie częściej spotykane są złamania wywołane wysokim urazem czaszkowo-mózgowym.[3] U dzieci do 7. r.ż. urazy powstające bezpośrednio w okolicy kości czołowej powodują najczęściej izolowane złamanie stropu oczodołu (ryc. 1).
