Transiluminacja (diafanoskopia) jest stosowana do prześwietlania tkanek twardych zęba i oceny ich ciągłości. Miejsca objęte demineralizacją charakteryzują się obecnością porów wypełnionych powietrzem i jednocześnie innym współczynnikiem załamania światła w porównaniu z tkankami zdrowymi.

Metoda FOTI wykorzystuje zjawisko transiluminacji poprzez podświetlenie zęba zimnym światłem za pomocą światłowodu. Urządzenie FOTI ma żarówkę halogenową oraz światłowód. Światło jest emitowane przez żarówkę, przechodzi przez zmineralizowane tkanki i daje obraz odczytywany bezpośrednio przez lekarza podczas badania za pomocą lusterka. Zaburzenia rozpraszania światła są widoczne w postaci cieni.

DIFOTI (Digital Imaging FOTI) pozwala na rejestrację obrazów diagnostycznych za pomocą komputera, co umożliwia porównywanie i ocenę postępu procesu próchnicowego.[4,5]

• Metody wykorzystujące zjawisko fluorescencji

Wśród metod, które cieszą się szczególnym zainteresowaniem, należy wymienić te wykorzystujące zjawisko fluorescencji tkanek. Polega ono na emitowaniu światła własnego przez tkankę po pochłonięciu przez nią kwantu promieniowania elektromagnetycznego. Zarejestrowane świecenie można uznać za fluorescencję, gdy czas zaniku świecenia własnego po zaniku świecenia wzbudzającego jest mniejszy od 10^-8 s. Efekt ten można osiągnąć poprzez naświetlanie interesującego nas obszaru światłem z zakresu widzialnego lub promieniowaniem emitowanym przez laser.

• QLF – Quantitative Light Induced Fluorescence, ilościowa indukowana światłem fluorescencja.
• Metoda ta ma zastosowanie w stomatologii i pozwala na ilościową ocenę natężenia fluorescencji oraz jej wizualizację. QLF-D Biluminator to nowoczesna modyfikacja systemu QLF. Pozwola na rejestrację i monitorowanie zmian obserwowanych w twardych tkankach zęba. Składa się z oświetlacza zamontowanego w aparacie fotograficznym. System ten pozwala na rejestrację dwóch obrazów: w świetle dziennym oraz obrazu fluorescencyjnego.
• System DIAGNOdent umożliwia ocenę powierzchni żujących oraz powierzchni gładkich. Jako źródło światła wykorzystuje laser diodowy. Jest przydatny w ocenie stopnia zaawansowania zmian próchnicowych oraz do monitorowania stanu powierzchni zębów po wdrożeniu działań profilaktycznych i terapeutycznych. Nowszą propozycją producenta systemu DIAGNOdent jest system DIAGNOdent Pen, będący bardziej wygodną i nowoczesną wersją tego urządzenia.[6,7,11]

• Metoda diagnostyczna oparta na przewodnictwie elektrycznym

Electronic Caries Monitor (ECM) oraz Electrical Resistance Monitor (ERM), emitując prąd zmienny, umożliwia zbadanie i ocenę demineralizacji tkanek. Przed rozpoczęciem badania należy oczyścić i osuszyć powierzchnie zęba i dziąsła. Następnie do zęba przystawia się elektrodę kształtem przypominającą sondę, drugą elektrodę trzyma pacjent. Tkanki objęte procesem demineralizacji wykazują zmniejszony opór elektryczny ze względu na zwiększoną porowatość oraz większą zawartość wody w porach. Badanie takie jest czasochłonne i problematyczne staje się diagnozowanie zębów z wypełnieniami amalgamatowymi.[8,9]

• Polaryzacja spójna optyczna tomografia (polarisation sensitive optical coherence tomography – PS OCT)

Jest to metoda bezbolesna, nieinwazyjna, wolna od promieniowania i bardzo skuteczna.

Wykorzystuje białe światło spolaryzowane o długości fali = 1310 nm, którego źródłem jest superluminescencyjna dioda (SLD). Uzyskany obraz dwu- lub trójwymiarowy ma bardzo dobrą rozdzielczość, dzięki czemu można zmierzyć najmniejsze struktury anatomiczne. Polaryzacja spójna optyczna tomografia pozwala na wyznaczenie stopnia zdemineralizowania szkliwa. Umożliwia diagnostykę wczesnych zmian na powierzchniach płaskich i w bruzdach.[9,10]

Pozostałe metody diagnostyczne to: Terahertz Pulsed Imaging – TPI, Time-Correlated Single-Photon Counting Fluorescence Lifetime Imaging – TCSPC-FLIM, spektroskopia Ramana, UCD – Ultrasonic Caries Detector.