Opis przypadku
Wpływ stresu i cech osobowości na wyzwolenie bruksizmu. Leczenie z zastosowaniem szyny zgryzowej
Lek. dent. Magdalena Chwoińska-Drożdżal1
Lek. dent. Michał Biały2
Bruksizm wg Manfredini i wsp. można określić mianem złożonego zjawiska, a w jego etiologii odnaleźć wiele czynników. Czynniki biologiczne to np. neuroprzekaźniki, takie jak dopamina i zmiany jej stężenia, obciążenia genetyczne, zaburzenia snu. Czynniki psychologiczne to wrażliwość na stres, cechy charakteru, niepokój oraz czynniki egzogenne, np. papierosy, alkohol, kofeina, leki SSRI, narkotyki. Wszystkie te uwarunkowania według autora odgrywają większą rolę niż czynnik morfologiczny.[1] Również według Majewskiego „udział nieprawidłowej okluzji w etiologii bruksizmu jest pomniejszany na rzecz hipotez związanych z uwarunkowaniami ośrodkowymi i psychospołecznymi”.[2]
Obecna koncepcja opisuje bruksizm jako powtarzającą się stawowo-mięśniową aktywność charakteryzowaną jako zaciskanie zębów lub zgrzytanie nimi. Inna koncepcja to usztywnienie żuchwy, często z odruchowym wysuwaniem.[1-4]. U osób z bruksizmem podczas zaciskania i zgrzytania wyzwalana jest o wiele większa siła mięśni niż podczas fizjologicznego aktu żucia. Według Majewskiego tę parafunkcję zaliczamy do zaburzeń czynnościowych i możemy ją określić jako mięśniowo-nerwowy odruch warunkowy, niespełniający w danej chwili czynności fizjologicznych, takich jak: żucie, mowa, kaszel, połykanie, kichanie, oddychanie.[2] Patomechanizm bruksizmu polega na zmianie pobudliwości receptorów wrażliwych na rozciąganie (wrzecionek nerwowo-mięśniowych) i wzroście siły skurczu mięśni, utrzymującym się jeszcze jakiś czas po zakończeniu czynności ruchowej.[5] Według Manfredini i Lobbezzo bruksizm jest uważany za najbardziej szkodliwy i niszczący nawyk, który wpływa na cały obszar twarzoczaszki, powoduje zniszczenie zębów i stanowi główny czynnik ryzyka rozwoju dysfunkcji skroniowo-żuchwowych.[4,6] Bruksizmowi mogą towarzyszyć różne dolegliwości bólowe w okolicach twarzoczaszki oraz szyi, pleców, a nawet gardła czy ramion. Często pojawiają się bóle głowy o charakterze napięciowym, rzadziej szumy uszne lub zaburzenia ostrości widzenia. Odnotowano również obniżenie libido i zaburzenia seksualne. Na skutek wybudzeń związanych z bruksizmem nocnym u chorych obserwuje się nadmierną senność w ciągu dnia i deficyty uwagi. Duża grupa chorych, bo ok. 55 proc., odczuwa codzienny dyskomfort.[5]
Klasyfikacje bruksizmu
Możemy wyróżnić kilka klasyfikacji bruksizmu. Może on występować podczas snu, jest to bruksizm nocny (ang. sleep bruxism, SB), oraz w ciągu dnia (ang. awake bruxism, AB).[1] Bruksizm w fazie czuwania (dzienny) może występować samodzielnie lub w połączeniu z nocnym.[2]