Heurystyki – codziennie działamy według ich zasad, nie mając zwykle świadomości, że kierują naszymi procesami decyzyjnymi. To właśnie one powodują, że szukając pomocy na ulicy, chętniej zwrócimy się do policjanta lub dobrze ubranej, zadbanej kobiety niż do wytatuowanego mężczyzny w skórzanej kurtce. One stoją za większością kłótni z partnerem, których pierwsze zdanie zaczyna się od „Ty zawsze…” albo „Bo przecież ty nigdy…”. Są przyczyną tego, że zwykle przeceniamy własne umiejętności oraz powodują naszą tendencję do szukania potwierdzenia własnej opinii niż argumentów za jej podważeniem.

Heurystyki to poznawcze komponenty podejmowania decyzji i kreowania opinii, mające wpływ na to, jak myślimy, czujemy i działamy. Są podstawą naszego myślenia i przełomowym dowodem na to, że ludzki mózg jest daleki od racjonalności. Pokutującą i wydawałoby się niepodważalną tezę o racjonalności ludzkiego myślenia w brawurowy sposób obalił Daniel Kahneman, który za swoje odkrycia otrzymał Nagrodę Nobla. W książce „Pułapki myślenia”, której lekturę szczerze rekomendujemy, opisał dwa podsystemy myślenia: wolny, bardziej logiczny, oparty na działaniu kory przedczołowej, oraz szybki – intuicyjny, emocjonalny. To właśnie dzięki temu drugiemu systemowi możemy myśleć szybko i błyskawicznie analizować rzeczywistość. Heurystyki należą właśnie do domeny funkcjonowania tego szybkiego – starszego ewolucyjnie – układu. Potrafią być zarówno błogosławieństwem, jak i przekleństwem. W dzisiejszym artykule skupimy uwagę na tym fascynującym temacie. Odpowiemy na pytanie, czym są heurystyki, jakie są ich jasne i ciemne strony, jak możemy odnieść mechanizmy ich działania do rzeczywistości stomatologicznej – i nie tylko.

Definicja, zastosowanie i skuteczność

„Droga na skróty” – tak potocznie nazywamy to, co nauka określa mianem heurystyki. Najogólniej rzecz ujmując, heurystyki stanowią zestaw udowodnionych praktycznie, lecz nie zawsze zgodnych z wiedzą teoretyczną zależności między aspektami rzeczywistości. Zazwyczaj są tworzone na własny użytek danej osoby. Jeszcze krócej: są to uproszczone metody wnioskowania.

Stosujemy je powszechnie, są nam niezbędne do tego, by móc efektywnie funkcjonować w zmieniającej się rzeczywistości, by umieć odpowiednio interpretować docierające do nas zewsząd miliony bodźców i reagować na nie. Być może specyfika życia w dzisi...