Systemy formówek

Formówki dzieli się na proste i złożone.[1] Do formówek prostych należą paski celuloidowe, a także wszelkiego rodzaju kształtki odbudowujące koronę. Istnieją dwa systemy formówek złożonych. Tradycyjne formówki złożone pierścieniowe (wielościenne) wymagają użycia napinacza Tofflemire’a, Nystroma lub Ivory’ego; nowoczesne systemy zawierają w zestawie innego rodzaju napinacze. Niektóre paski pierścieniowe mają wbudowany mechanizm dociskający go do zęba. Do formówek sekcyjnych, czyli jednościennych, należy używać pierścieni (ryc. 1). Przegląd dostępnych w Polsce systemów zawarto w tabeli 1.

Ryc. 1. Pierścień z zestawu Palodent V3.

Tabela 1. Systemy formówek

Rodzaje klinów

Elementami zapewniającymi właściwą adaptację matrycy są kliny. Dostępnych jest kilka ich rodzajów. Różnią się kształtem oraz materiałem, z którego są wykonane, jednak zasada ich działania pozostaje ta sama. W zależności od sytuacji klinicznej stosowane są różne rozwiązania. Najprostsze i najtańsze są kliny drewniane, które chłonąc płyn ze szczeliny dziąsłowej pęcznieją i dzięki temu poprawia się dopasowanie kształtki do brzegu ubytku. Można je także łatwo kształtować za pomocą wierteł. Kliny z tworzyw sztucznych mogą być przezroczyste, co umożliwia dotarcie światła lampy polimeryzacyjnej do brzegu dodziąsłowego. Przybierają też często kształty mające zapewnić lepsze utrzymanie w przestrzeni międzyzębowej, dokładniejszą adaptację matrycy i ograniczenie traumatyzacji dziąsła (ryc. 2, 3, tab. 2).

Ryc. 2. Klin Palodent i klin drewniany.

Ryc. 3. Klin ochronny z zestawu Palodent V3.

Tabela 2. Rodzaje klinów

Funkcjonalne wypełnienie klasy II powinno w prawidłowy sposób odbudowywać punkt styczny. Na jego uzyskanie ma wpływ szereg czynników, takich jak rodzaj i grubość użytej matrycy oraz sposób jej ułożenia w przestrzeni międzyzębowej, rozmiar użytego klina, a także skurcz polimeryzacyjny lub późniejsza obróbka wykonanej odbudowy.

Proste paski metalowe powinny być przed wprowadzeniem konturowane, co wpływa na właściwe umiejscowienie punktu stycznego i ścisły kontakt.[1] Narzędziem służącym do poprawy punktu stycznego jest instrument PerForm. Paski umieszcza się w jeszcze niespolimeryzowanej warstwie kompozytu, następnie uciska kształtkę (dystalnie przez popychanie, mezjalnie przez pociąganie) i polimeryzuje materiał, przykładając lampę do soczewki wbudowanej w instrument.

Współcześnie coraz szerzej stosowana jest taśma teflonowa, której łatwość użytkowania oraz wszechstronność czynią ją użyteczną w niemal każdym przypadku. Po odpowiednim wymodelowaniu może pełnić funkcję klina, dodatkowo uszczelniać matrycę sekcyjną, a także wspomagać izolację pola zabiegowego. Nie klei się, ma gładką powierzchnię, jest chemicznie obojętna i nie chłonie płynów.[5]

Podsumowanie

Ze względu na mnogość dostępnych materiałów i narzędzi, lekarz dentysta może pracować w sposób bardziej przewidywalny. Na podstawie własnych doświadczeń i opinii innych lekarzy może dobrać do danego przypadku takie metody i instrumenty, które będą najbardziej efektywne. Z drugiej strony, użycie nawet najlepszych produktów nie pozwoli uzyskać wypełnienia dobrej jakości przy utrzymującej się wilgoci w obrębie ubytku.

Należy więc pamiętać, że równie ważnym, o ile nie najważniejszym, aspektem prawidłowej odbudowy ubytku klasy II jest utrzymanie właściwej izolacji pola zabiegowego. Najbardziej korzystne warunki można uzyskać przy stosowaniu izolacji bezwzględnej z użyciem koferdamu.