Jak wynika z wielu badań, ponad 60% lekarzy w Polsce doświadcza w ciągu roku agresji ze strony pacjentów lub osób z nimi związanych¹. W praktyce zawodowej dentystów akty agresji fizycznej zdarzają się sporadycznie, natomiast nierzadkie są ataki słowne formułowane twarzą w twarz oraz napastliwe wpisy umieszczane w skargach pisemnych lub na forach internetowych. W artykule omówiono podstawowe formy ochrony prawnej lekarzy w takich sytuacjach. Wskazano na praktyczne sposoby reakcji oraz zasady dokumentowania takich przypadków.

Pojęcie agresji

Agresja to pojęcie złożone, mające wiele znaczeń. Upraszczając, agresja jest reakcją dostarczającą szkodliwych bodźców drugiej osobie (także innemu organizmowi). W psychologii pojęcie agresji określa zachowania ukierunkowane na zewnątrz lub do wewnątrz, mające na celu spowodowanie szkody fizycznej bądź psychicznej. Bezspornie celem agresji jest wyrządzenie szkody temu, wobec kogo jest skierowana – określonym osobom (np. lekarzowi) lub grupom społecznym.

Rodzaje agresywnych zachowań

Najczęściej wyróżnia się:

• agresję słowną – np. lżenie, używanie wulgarnych określeń, pomawianie o niegodne, niezgodne z prawem lub moralnością zachowania, negatywne cechy; forma okazywania agresji – werbalizowanie jej w obecności pokrzywdzonego, korespondencja listowna, elektroniczna, wpis na forum internetowym, anonim itp. – nie jest najistotniejsza, jeśli chodzi o odpowiedzialność sprawcy
• agresję fizyczną – np. popychanie, szarpanie, duszenie, uderzanie, niszczenie przedmiotów lub pomieszczeń.

Ochrona medyka za pomocą środków prawa karnego

Prawno-karna ochrona lekarza ma charakter najdalej idący i z uwagi na grożące sankcje jest najbardziej dolegliwa dla sprawcy. W zależności od tego, z jakim rodzajem agresywnego zachowania pacjenta mamy do czynienia oraz skutku, jaki to działanie spowodowało, sprawca może podlegać odpowiedzialności na podstawie określonych przepisów Kodeksu karnego. W pewnych przypadkach ustawodawca przyznał lekarzom ochronę przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych. Należy podkreślić, że nie oznacza to automatycznego uznania przedstawicieli wymienionych zawodów za funkcjonariuszy publicznych, a jedynie przyznanie im ochrony prawnej dla takich funkcjonariuszy przewidzianej.