Wielokrotnie w naszych publikacjach, czy to przy okazji rozważań o żalu, stresie, czy o samokontroli, dotykaliśmy tematu emocji. Uznaliśmy, że najwyższa pora, aby to właśnie im poświęcić osobny artykuł. Chcemy opowiedzieć o naturze emocji, pokazać, do czego są nam potrzebne oraz jak wykorzystać je w codziennym życiu. Jeżeli przy okazji uda nam się rozprawić z mitami, którymi emocje obrosły, uznamy naszą pracę za bardzo dobrze wykonaną.

Emocje to nieodłączny składnik życia. Napędzają do działania, pozwalają rozumieć otaczający świat, uczyć się, budować więzi, rozwijać, ale bywa, że zamiast sprzyjać, sabotują nasze cele. Przyjrzyjmy się więc im dokładnie.

Emovere, czyli w ruchu

Nazwa „emocja” wywodzi się od łacińskiego czasownika „emovere”, który oznacza „w ruchu”. Ten źródłosłów oddaje charakter emocji, ponieważ pojawiają się one wówczas, gdy dzieje się coś, co nas porusza, zaburza równowagę. Dodatkowo emocja pobudza somatycznie, jest często intensywna, chociaż przejściowa (co odróżnia ją od nastroju, który jest bardziej rozciągnięty w czasie). Wyróżnia się cztery składniki emocji¹:

• pobudzenie fizjologiczne, które obejmuje zmiany w układzie nerwowym i hormonalnym (może to być np. zwiększenie częstości bicia serca, blednięcie skóry, pocenie się)
• subiektywne odczucie, czyli to, jak doświadczamy własnego stanu emocjonalnego (może to być np. uczucie złości, gdy sprawy idą nie po naszej myśli)
• ocena poznawcza, czyli znaczenie, jakie nadajemy swojemu doświadczeniu emocjonalnemu przez włączenie procesów pamięciowych i spostrzeżeniowych. Jeżeli odczuwamy złość (subiektywne odczucie), oceną poznawczą może być obwinienie współpracownika za to, że umówił dwóch pacjentów na jedną godzinę, przez co spodziewamy się nieprzyjemności
• ekspresja behawioralna, czyli wyrażenie emocji np. za pomocą gestów, mimiki.

Jest to więc skomplikowany proces, wziąwszy pod uwagę, że sama emocja pojawia się nagle i nie trwa bardzo długo.

Przetwarzanie emocji

Paul Ekman, który uznawany jest za najwybitniejszego badacza emocji, w swojej książce „Emocje ujawnione”2 wspomina o tym, że przetwarzamy je na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest uruchomienie tzw. układu szybkiej reakcji. Działa on głównie na nieś...

Kolejną cechą emocji, którą wymienia Ekman, jest to, że mają one czynniki spustowe. Część z nich jest uniwersalna dla ogółu ludzi, niezależnie od kultury, w której się wychowali. Aby tego dowieść, jako młody badacz Ekman spędził pewien czas wśród ...