Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych

Definicja

Ostre zapalenie gardła i migdałków (pharyngotonsillitis, tonsillitis acuta, angina, OZGM) to ostry proces zapalny obejmujący błonę śluzową gardła i migdałki podniebienne, przebiegający z objawami miejscowymi (głównie bólem gardła) i ogólnymi oraz ze zmianami stwierdzanymi w badaniu wziernikowym (zaczerwienieniem, obrzękiem i nalotami włóknikowymi).

Epidemiologia

OZGM jest drugim co do częstości rozpoznaniem u dzieci ustalanym podczas wizyt ambulatoryjnych, stanowi przyczynę ok. 5% wszystkich porad ambulatoryjnych. Najczęściej występuje późną jesienią, zimą i wczesną wiosną. Zakażenie bakteryjne zwykle dotyczy dzieci w wieku szkolnym i młodych dorosłych, sporadycznie występuje przed ukończeniem 3 r.ż., kiedy najczęstsze są zakażenia wirusowe.

Patogeneza

Wirusy są najczęstszym czynnikiem etiologicznym OZGM u dzieci (70-85% zapaleń gardła i migdałków podniebiennych). Główną przyczyną zachorowań są ryno- i koronawirusy (ok. 25% zachorowań na OZGM). Mniej częste są zakażenia adenowirusami, wirusami grypy A i B, paragrypy (typ 1, 2, 3), enterowirusami (coxsackie A) oraz herpeswirusami: wirusem opryszczki (typ 1 i 2) i Epsteina-Barr (EBV). Infekcje bakteryjne stanowią jedynie 15-30% zakażeń, najczęściej u dzieci w wieku 5-15 lat. Głównym czynnikiem etiologicznym jest paciorkowiec β-hemolizujący grupy A – Streptococcus pyogenes. Inne bakterie wywołujące OZGM to paciorkowce grupy C i G, Mycoplasma pneumoniae, Fusobacterium necrophorum (czynnik etiologiczny zespołu Lemierre’a), Corynebacterium diphtheriae i Neisseria gonorrhoeae oraz bakterie beztlenowe, głównie krętki.

OZGM wirusowe

Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych o etiologii wirusowej ma ostry przebieg. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez zanieczyszczone ręce. Zakażenie ma charakter samoograniczający się, dolegliwości zwykle ustępują w ciągu 5-8 dni. Poza mało swoistymi objawami, takimi jak ból, drapanie lub pieczenie w gardle, gorączka, zaczerwienienie gardła i migdałków podniebiennych, powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych, na etiologię wirusową może wskazywać jednoczesne występowanie nieżytu nosa, kaszlu, chrypki, biegunki, zapalenia spojówek, nadżerek błony śluzowej jamy ustnej oraz wysypki.

OZGM – najczęstsze przyczyny

Najczęstszą przyczyną OZGM wirusowego jest zakażenie adenowirusami (5% zachorowań). Choroba ma ciężki przebieg kliniczny, najbardziej przypominający paciorkowcowe zapalenie gardła. Jest to choroba małych dzieci, zwykle poniżej 3 r.ż., oraz młodych...