Ostre zapalenie ucha środkowego

Definicje

Ostre zapalenie ucha środkowego (otitis media acuta) to proces zapalny obejmujący struktury ucha środkowego, rozwijający się nagle, z miejscowymi lub ogólnymi objawami ostrego stanu zapalnego i ropną wydzieliną w jamie bębenkowej.

Nawracające ostre zapalenie ucha środkowego to co najmniej 3 zachorowania w ciągu 6 miesięcy lub co najmniej 4 w ciągu 12 miesięcy.

Uporczywe ostre zapalenia ucha środkowego to utrzymywanie się lub nawrót objawów w ciągu 6 dni od zakończenia antybiotykoterapii.

Epidemiologia

Większość dzieci choruje na zapalenie ucha przynajmniej raz w życiu. Szczyt zachorowań przypada między 6 a 18 m.ż., a po ukończeniu 7 lat częstość zachorowań wyraźnie się zmniejsza. Jedynie 10% zdarza się po 15 r.ż.

Na nawracające zapalenia ucha chorują najczęściej dzieci do 2 r.ż. i w tej grupie wiekowej 15% dzieci spełnia kryteria tego rozpoznania. Są to dzieci „skłonne do zapaleń uszu”, w tej grupie często również obserwuje się wysiękowe zapalenie ucha.

Dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli chorują częściej. Czynnikami predysponującymi są:

• sztuczne karmienie
• liczne i starsze rodzeństwo
• ekspozycja na dym tytoniowy
• płeć męska
• niski status socjoekonomiczny.

Uważa się, że przebyte ostre zapalenie ucha środkowego w wieku niemowlęcym usposabia do częstych nawrotów. Wady twarzoczaszki i podniebienia, niedobory immunologiczne również predysponują do zapaleń ucha. Większość zachorowań przypada na miesiące jesienno-zimowe i jest poprzedzona wirusową infekcją górnych dróg oddechowych.

Patogeneza

W patogenezie ostrego zapalenia ucha środkowego najważniejszą rolę odgrywają dwa czynniki – nieprawidłowa czynność trąbki słuchowej i zakażenie przestrzeni ucha środkowego, które u zdrowego człowieka są jałowe.

Przyczyną częstych dysfunkcji trąbki słuchowej u małych dzieci są różnice anatomiczne. U dzieci jest ona krótsza niż u dorosłych, relatywnie szersza, położona bardziej poziomo, z ujściem gardłowym znajdującym się niżej. Infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych powodujące obrzęk błony śluzowej trąbki słuchowej, przerost migdałka gardłowego uciskającego jej ujście gardłowe również przyczyniają się do jej dysfunkcji (ryc. 1).

Zakażenie ucha środkowego jest najczęściej zakażeniem wstępującym z części nosowej gardła. W większości przypadków zapalenie ucha poprzedza wirusowy nieżyt górnych dróg oddechowych. Dochodzi do tego zwykle po 3-4 dniach nieżytu nosa. Infekcja wiru...

Obraz kliniczny (przebieg)