Definicja

W przeszłości próby usystematyzowania chorób nosa opierały się na czynnikach wywołujących, umiejscowieniu nieprawidłowości lub zaburzeniach czynności nosa. Powstawały różne klasyfikacje na: choroby wrodzone i nabyte, uwzględniające umiejscowienie nieprawidłowości, anatomię czy zaburzenia funkcji (podział czynnościowy). Niedoskonałość tych propozycji spowodowała, że wprowadzono określenie: nieżyt nosa (rhinitis) jako nazwę wszystkich chorób nosa i będących ich skutkiem zaburzeń funkcji nosa.

Nieżyt nosa definiuje się jako proces zapalny błony śluzowej nosa związany z obecnością komórek zapalnych, który może mieć następujące objawy: upośledzenie drożności, patologiczna wydzielina, świąd i kichanie. Ponieważ jednak wymienione objawy mogą być fizjologiczną reakcją na bodźce środowiskowe, do definicji dodano kryterium czasu trwania dolegliwości. Wymienione objawy powinny trwać co najmniej godzinę dziennie przez wiele dni w roku.

Klasyfikacje

Choroby nosa są w rzeczywistości zagadnieniem szerszym niż w przedstawionej definicji, ponieważ zaliczają się do nich różne nieprawidłowości składające się na zaburzenia funkcji nosa. Aż w około 90% przypadków stwierdza się zapalenia błony śluzowej nosa, a tylko pozostałe 10% chorób nie ma związku z procesem zapalnym. Na tej podstawie oparto jeden z pierwszych podziałów nieżytów nosa na: zapalne i niezapalne. Zapalne obejmowały grupę nieżytów infekcyjnych (wirusowe, bakteryjne, grzybicze), alergicznych, eozynofilowych niealergicznych (z astmą, bez astmy, z polipami i zespół nietolerancji niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Niezapalne natomiast – nieżyty strukturalne, naczynioruchowe, hormonalne, polekowe i zespoły bezdechów sennych.

W 1993 roku N. Mygind i R. Nacleiro zaproponowali podział nieżytów nosa na: alergiczne, infekcyjne, mechaniczne i mieszane. Grupa alergicznych obejmowała sezonowe i niesezonowe nieżyty nosa; grupa mechanicznych: skrzywienie przegrody, polipy nosa, ciała obce, guzy nosa i zatok przynosowych, guzy nosogardła, wrodzone niewykształcenie nozdrzy tylnych, przepuklinę oponową, przerost migdałka gardłowego. Grupa infekcyjnych: wirusowe, bakteryjne, współistniejące z zapaleniem zatok przynosowych, trąd, wywołane niedoborami immunologicznymi, wywołane pierwotną dyskinezą rzęsek. Mieszane natomiast: polekowy nieżyt nosa, spowodowany ciążą, chorobą Wegenera oraz wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.

Obecnie najczęściej posługujemy się podziałem zaproponowanym w 1994 roku w Międzynarodowym Konsensusie dotyczącym Diagnostyki i Leczenia Nieżytów Nosa, w którym nieżyty nosa podzielono na: alergiczne, infekcyjne i inne (tab. 1).