Choroba guzkowa tarczycy u dzieci
Andrzej Lewiński
Wstęp
Choroba guzkowa tarczycy u pacjentów w wieku rozwojowym jest istotnym zagadnieniem klinicznym. Chociaż wyczuwalne palpacyjnie guzki tarczycy występują u dzieci rzadziej niż u dorosłych, to ryzyko, że okażą się zmianami złośliwymi, jest większe. Na skutek powszechnej dostępności badania ultrasonograficznego (USG) wzrasta liczba wykrywanych przypadkowo zmian ogniskowych w tarczycy, które wymagają dalszej wnikliwej diagnostyki (głównie cytologicznej) i ustalenia postępowania leczniczego.
Definicja
Terminem „choroba guzkowa tarczycy” określa się obecność zmian ogniskowych widocznych w badaniu USG tarczycy, które mogą być – aczkolwiek nie muszą – wyczuwalne w badaniu palpacyjnym gruczołu tarczowego (guzki). Rzadko zdarza się sytuacja, kiedy zmiana wyczuwalna palpacyjnie nie uwidacznia się w badaniu USG tarczycy jako zmiana ogniskowa, ale taka możliwość również istnieje. Należy zatem rozróżnić następujące pojęcia:
• guzek – to zmiana wyczuwalna palpacyjnie podczas badania fizykalnego jako opór, czyli obszar (struktura) o większej spoistości; może odpowiadać w badaniu USG ognisku o zmienionej gęstości akustycznej
• ognisko – zmiana widoczna w badaniu USG (może charakteryzować się różnym stopniem echogeniczności, niekoniecznie musi być wyczuwalna palpacyjnie – non-palpable nodule).
Na podstawie liczby stwierdzanych ognisk/guzków w tarczycy rozpoznaje się zmianę pojedynczą bądź wole guzkowe. Wole guzkowe składa się z kilku bądź wielu hiperplastycznych guzków; jedna wspólna torebka łącznotkankowa otacza (pokrywa) całe wole. Guzki hiperplastyczne mogą mieć albo niekompletne torebki w postaci przegród łącznotkankowych, albo nie mają torebek w ogóle. Niemniej są niejednokrotnie wyczuwalne w badaniu palpacyjnym.
Zdarza się również, że w jednym gruczole tarczowym obecnych jest kilka gruczolaków (każdy otoczony kompletną torebką albo kilka guzowatych ognisk raka otorebkowanych bądź nie).
Guzek tarczycy może być zatem guzkiem hiperplastycznym, gruczolakiem albo rakiem.
! Przed 18 r.ż. zmiany rozrostowe, zarówno nowotworowe, jak i nienowotworowe, występują częściej w postaci pojedynczego guzka gruczołu tarczowego, w szczególności wole guzkowe u dzieci często manifestuje się w obrazie klinicznym jako pojedynczy guzek rozrostowy, nasuwający w związku z tym błędne podejrzenie, że jest gruczolakiem bądź nawet rakiem pęcherzykowym.
Guzki tarczycy stwierdza się również u osób z autoimmunizacyjnymi chorobami tarczycy, na przykład z chorobą Hashimoto (wariant guzkowy przewlekłego autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy) czy z chorobą Gravesa-Basedowa (wariant guzkowy choroby Gra...