Wskazania do badania USG tarczycy u dzieci

Czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego, w tym tarczycy, odgrywa bardzo dużą rolę w prawidłowym rozwoju dziecka. Ocena ultrasonograficzna gruczołu tarczowego stanowi konieczny element w algorytmie diagnostycznym chorób tarczycy u dzieci i młodzieży.

Wskazania do wykonania badania USG tarczycy u dzieci obejmują:

• nieprawidłowe stężenie hormonów tarczycy w badaniach laboratoryjnych

• widoczne powiększenie tarczycy lub obwodu szyi

• wyczuwalne palpacyjnie powiększenie tarczycy lub guzki tarczycy

• dolegliwości bólowe w obrębie szyi

• trudności w przełykaniu

• choroby nowotworowe (białaczka, chłoniaki) przed chemioterapią i po chemioterapii lub radioterapii oraz po przeszczepieniu szpiku (HSCT – hematopoietic stem cell transplantation)

• urazy szyi

• inne stany patologiczne, w których mogą wystąpić nieprawidłowości w tarczycy (np. zespół Downa).

Rozwój i wady tarczycy, przewód tarczowo-językowy

Gruczoł tarczowy powstaje z zawiązka endodermalnego, czyli uchyłka brzusznego nabłonka jelita pierwotnego, w 4 tygodniu życia płodowego. Uchyłek wydłuża się i schodzi na wysokość zawiązka krtani, a jego ślepy koniec dzieli się na dwa płaty. Ujście zawiązka tarczycy widoczne jest jako otwór ślepy w grzbietowej części języka. Połączenie między otworem a zawiązkiem, czyli przewód tarczowo-językowy (TGDR – thyroglossal duct remnants), zanika w 8–10 tygodniu życia płodowego. W 5–7 tygodniu życia płodowego tarczyca osiąga ostateczne położenie przedtchawicze na przedniej powierzchni szyi. Dysgenezja tarczycy, czyli wady rozwojowe, w 75–93% przypadków są przyczyną hipotyreozy. Do najczęstszych wad rozwojowych tarczycy należą:

• agenezja – brak tkanki tarczycowej w organizmie (ryc. 1)

• hipoplazja – niedorozwój, najczęściej brak lewego płata (ryc. 2)

• tarczyca dwudzielna – brak cieśni tarczycy (ryc. 3)

• ektopia – nieprawidłowe położenie tkanki tarczycowej zlokalizowanej w okolicy nasady języka, okolicy podgnykowej, krtani, tchawicy, środpiersiu, w obrębie przetrwałego przewodu tarczowo-językowego, najrzadziej w jamie brzusznej (ryc. 4).

W diagnostyce obrazowej w przypadku podejrzenia agenezji lub ektopii tarczycy decydującą rolę odgrywa badanie scyntygraficzne.

Inną postacią zaburzenia rozwojowego tarczycy jest pozostałość przewodu tarczowo-językowego (TGDRX), z którego powstaje torbiel pośrodkowa szyi (ryc. 5). Zmiana ta stanowi >75% guzów linii pośrodkowej u dzieci. W ok. 62% przypadków torbiel zawiera...