Wstęp

Badania inwazyjne, o których mowa w tym rozdziale, to takie, w których pobierany jest fragment tkanki lub próbka płynu ustrojowego. W neurologii wykonuje się następujące badania inwazyjne: badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR), biopsję mięśnia, biopsję nerwu obwodowego (częściowo może być zastąpiona biopsją skóry) oraz biposję mózgu. Biopsja mózgu to domena neurochirurgii i jest wykorzystywana przede wszystkim w diagnostyce onkologicznej.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego i pomiar jego ciśnienia

Wskazania

Wskazaniem do badania płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) jest podejrzenie:

• zakażenia OUN
• krwawienia do przestrzeni płynowych
• choroby autoimmunologicznej OUN
• rozsiewu nowotworowego w PMR
• choroby metabolicznej OUN.
  
  

Ponadto badanie PMR wykonuje się w diagnostyce:

• neuropatii
• napadu drgawek o niejasnej przyczynie.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do pobrania PMR przez nakłucie lędźwiowe są:

• guz mózgu w tylnej jamie czaszki
• wady budowy kręgosłupa
• poważne zaburzenia krzepnięcia
• zakażenie tkanek w okolicy nakłucia.

Ograniczenia badania

Miarodajna ocena cytologiczna jest możliwa, pod warunkiem że PMR jest natychmiast przekazany do pracowni wykonującej badanie cytologiczne, a czas od pobrania próbki do uzyskania osadu i zabarwienia preparatu (typowo metodą Maya-Grunwalda-Giemsy) nie przekracza 40 min. Badanie PMR jest najbardziej pomocne, jeśli proces patologiczny przynajmniej częściowo obejmuje opony. PMR, jakkolwiek wytwarzany w splotach naczyniówkowych komór, jest także filtratem płynu międzykomórkowego mózgu i rdzenia. Na podstawie wyników jego badania można więc uzyskać informacje o stanie funkcjonalnym OUN, a w jeszcze większym stopniu o patomorfologii. W poważnych uszkodzeniach OUN należy liczyć się z gwałtownym uwolnieniem do PMR niemal wszystkich składników tkanki nerwowej, zarówno pozakomórkowych, jak i wewnątrzkomórkowych. Z tego powodu trudno znaleźć rzeczywisty marker choroby. Za przykład może służyć białko 14-3-3, uważane za marker choroby Creutzfeldta-Jacoba (CJD), tymczasem może się ono pojawiać w PMR w wielu chorobach, zarówno o charakterze zapalnym, jak i niedokrwiennym, neurodegeneracyjnym, metabolicznym, nowotworowym. Podobnie jest w przypadku wielu innych markerów, takich jak swoista enolaza neuronów (NSE – neuron specific enolase) czy białka S-100.

Wyniki badań mikrobiologicznych mogą być ujemne, jeśli przed pobraniem PMR stosowano antybiotykoterapię. W przypadku gruźliczego zapalenia opon, aby hodowla dała wynik pozytywny, należy pobierać znaczne ilości PMR (w kilku pobraniach), dlatego pre...