Wstęp

Niezaburzona aktywność poznawcza jest niezbędna do prawidłowego, swobodnego korzystania z potencjału intelektualnego i funkcjonowania w życiu codziennym.

Funkcje poznawcze obejmują większość złożonych czynności umysłowych, takich jak:

• spostrzeganie i rozpoznawanie obrazów i rzeczywistości
• pamięć i uczenie się
• uwaga i kontrola poznawcza
• myślenie, rozumowanie i rozwiązywanie problemów
• język i komunikacja
• funkcje wykonawcze, w tym podejmowanie decyzji.
  
  

Procesy spostrzegania są najbardziej podstawowym poziomem organizacji rzeczywistości; poprzez nadawanie znaczenia i selekcję odbieranych przez zmysły bodźców umożliwiają adaptację. Dzięki procesom uwagi i pamięci możliwe jest korzystanie z wcześniej nabytych doświadczeń. Podstawową właściwością procesów poznawczych jest pamięć. Dzięki niej zachowana pozostaje ciągłość zdarzeń, przechowywane są obrazy wyobrażane, rzeczywiste i abstrakcyjne. Pamięć umożliwia rozpoznawanie oraz systematyzowanie przedmiotów w kategorie, co jest podstawą poruszania się w otaczającym świecie. Kategoryzowanie odbywa się już na poziomie myślenia pojęciowego, w którym umysł z obrazów realnych i wyobrażeń tworzy złożone struktury niezbędne do rozwiązywania problemów. Struktury poznawcze porządkujące w umyśle rzeczywistość stale określają relacje przyczynowo-skutkowe i są niezbędne do podejmowania decyzji.

Starzenie a zmiany procesów poznawczych

Starzenie przebiega różnie. Jego przebieg zależy od predyspozycji genetycznej, wpływów środowiska, chorób współwystępujących oraz różnych procesów biologicznych i reakcji psychologicznych. Typy starzenia i związane z nimi zmiany procesów poznawczych opisano w tabeli 1.

Potencjał poznawczy człowieka określany jest mianem rezerwy poznawczej. Zależy od poziomu wykształcenia, pozostającego w ścisłym związku z rozwojem pamięci, myślenia abstrakcyjnego i rozumowania. U ludzi lepiej wykształconych i długo czynnych umysłowo, mających dużą rezerwę poznawczą, osłabienie procesów poznawczych przebiega wolniej, a kompensacja deficytów, zwłaszcza językowych, i pamięci jest bardziej widoczna niż u osób wykształconych słabiej.

Definicja

Łagodne zaburzenia poznawcze (MCI – mild cognitive impairment) to zespół kliniczny rozpoznawany u osób z deficytami funkcjonowania poznawczego (możliwymi do oceny i zmierzenia), które nie spełniają kryteriów rozpoznania otępienia, ale są obciążone dużym ryzykiem przejścia w otępienie. Termin MCI używany jest najczęściej do określenia stanu przejściowego pomiędzy normalnym funkcjonowaniem poznawczym a klinicznie prawdopodobną chorobą Alzheimera. Odnosi się także do stanu poprzedzającego inne typy otępienia. Etiologia choroby jest różnorodna: zwyrodnieniowa, naczyniowa, krążeniowa, pourazowa, metaboliczna, psychiczna.