Wstęp

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) rejestruje i analizuje bodźce, które odbierają wyspecjalizowane narządy obwodowe – receptory. Bodźce wiedzione są od receptorów włóknami nerwów obwodowych do odpowiednich ośrodków w ośrodkowym układzie nerwowym. Analiza docierających bodźców warunkuje właściwą reakcję organizmu na zmieniające się warunki w środowisku zewnętrznym i wewnętrznym.

Podział ośrodkowego układu nerwowego

Podział anatomiczny OUN

Do struktur ośrodkowego układu nerwowego (systema nervosum centrale) zaliczamy:

• mózgowie (encephalon) położone wewnątrzczaszkowo
• rdzeń kręgowy (medulla spinalis) położony w kanale kręgowym.
  
  

Do mózgowia zalicza się:

• mózg (cerebrum)
• pień mózgu (truncus cerebri)
• móżdżek (cerebellum).
  
  

Ośrodkowy układ nerwowy w całości objęty jest oponami mózgowo-rdzeniowymi (meninges): oponą twardą (dura mater), pajęczą (arachnoidea mater) i miękką (pia mater). Oddzielają one mózgowie i rdzeń kręgowy od struktur kostnych jamy czaszki i kanału kręgowego.

Podział ontogenetyczny mózgowia

Podział ontogenetyczny mózgowia oparty jest na pochodzeniu jego części z wtórnych pęcherzyków zarodkowych. Prawidłowo rozwinięte mózgowie zawiera 5 części pochodzących z wyróżnicowanych pęcherzyków mózgowych wtórnych, rozwijających się z 3 pęcherzyków pierwotnych: przodomózgowia, śródmózgowia i tyłomózgowia. Są to kolejno:

• powstające z przodomózgowia (prosencephalon):
  • kresomózgowie (telencephalon)
  • międzymózgowie (diencephalon)
• śródmózgowie (mesencephalon)
• powstające z tyłomózgowia (rhombencephalon):
  • tyłomózgowie wtórne (metencephalon)
  • rdzeniomózgowie (myencephalon).
    
    

Największy rozwój i nadrzędną rolę funkcjonalną wśród wyżej wymienionych uzyskuje kresomózgowie.

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy (medulla spinalis) położony jest w kanale kręgowym (canalis vertebralis) w jego części szyjnej, piersiowej i górnej lędźwiowej (u dorosłego człowieka kończy się zazwyczaj na wysokości krążka międzykręgowego między L1 a L2, u noworodka na wysokości krążka międzykręgowego pomiędzy L2 a L3).

Budowa zewnętrzna

Rdzeń kręgowy ma kształt walcowaty, nieco spłaszczony w płaszczyźnie strzałkowej; jego przeciętna średnica to 1 cm, długość ok. 45 cm. Rdzeń kręgowy rozpoczyna się w przedłużeniu rdzenia przedłużonego (bez wyraźnej granicy makroskopowo) na wysokoś...

Powierzchnia brzuszna

Na powierzchni brzusznej rdzenia kręgowego rozciąga się wąska, głęboka szczelina pośrodkowa przednia (fissura mediana anterior). U góry przechodzi ona w jednoimienną szczelinę rdzenia przedłużonego, ku dołowi szczelina staje się coraz płytsza i pr...