Jak podaje Rządowe Centrum Legislacji, projektowana ustawa została opracowana ze względu na pilną potrzebę ograniczenia zjawiska wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych. Dynamiczny rozwój wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych sprawił, że dotychczasowe przepisy, które kwestię odpowiedzialności za czyny zabronione w zakresie wytwarzania i wprowadzania do obrotu tych substancji sytuują na poziomie administracyjnym, nie spełniają założonego celu.
Zaproponowane w projekcie ustawy zmiany mają na celu objęcie nowych substancji psychoaktywnych kontrolą analogiczną, tak jak środki odurzające i substancje psychotropowe.
Obecnie przeszkodą dla wymierzenia kary wobec wskazanych czynów na drodze postępowania karnego jest to, że katalog tych środków jest katalogiem otwartym, o nieznanej strukturze i składzie chemicznym. Istotą zaś uznania czynu za zabroniony jako przestępstwo jest jego jednoznaczność i określoność.
Dzięki nowelizacji ustawy minister zdrowia w drodze rozporządzenia będzie mógł ustalać i modyfikować wykazy środków odurzających i substancji psychotropowych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Z doświadczenia krajów europejskich wynika, że zaproponowane rozwiązania pozwalają na sprawniejszą kontrolę i brak konieczności ciągłego modyfikowania list. Projekt został przekazany do konsultacji publicznych.