Rehabilitacja po COVID-19: na oddziale, w gabinecie, czy w domu?

Narodowy Fundusz Zdrowia poinformował o nowych możliwościach rehabilitacji pocovidowej. Pacjenci, którzy przeszli COVID-19, skorzystają z zabiegów rehabilitacyjnych nie tylko w uzdrowiskach i poradniach, ale także w gabinecie fizjoterapii lub swoim domu.
Przynajmniej jedna trzecia pacjentów ma powikłania po chorobie wywołanej koronawirusem. Najczęściej są to: problemy z oddychaniem, zmniejszona ogólna sprawność organizmu i tolerancja wysiłku fizycznego, bóle mięśniowo-stawowe, zaburzenia lękowe i depresyjne.
Kompleksowy program rehabilitacji po COVID-19
W odzyskaniu pełni sił ma im pomóc profesjonalna rehabilitacja. Narodowy Fundusz Zdrowia, na polecenie Adama Niedzielskiego, ministra zdrowia, przygotował program rehabilitacji po chorobie COVID-19, realizowany w trybie stacjonarnym i w leczeniu uzdrowiskowym. W kraju jest ponad 100 placówek, które dołączyły do programu NFZ.
Dostęp do rehabilitacji postcovidowej będzie łatwiejszy, dzięki rozszerzeniu programu o gabinety fizjoterapii, zajmujące się rehabilitacją leczniczą. To efekt polecenia ministra zdrowia, który zobowiązał Prezesa NFZ do uruchomienia i rozliczania świadczeń rehabilitacji również w warunkach ambulatoryjnych i domowych.
Rehabilitacja postcovid w gabinecie fizjoterapeutycznym
Do programu rehabilitacji COVID-19 w gabinecie fizjoterapeutycznym kwalifikują się ozdrowieńcy, nie później niż do 6 miesięcy od zakończenia choroby. Chodzi np. o pacjentów z utrzymującą się dusznością, która poważnie utrudnia normalne funkcjonowanie.
Siłę duszności określa się na podstawie specjalnej skali mMRC (modified Medical Research Council). Już wynik równy lub wyższy 1, w 5 stopniowej skali (0-4), powoduje, że pacjent może zostać skierowany na rehabilitację. Przyjmuje się, że u pacjenta ze wskazaniem 1, duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub pojawia się przy wchodzeniu na niewielkie wzniesienie.
Rehabilitacja postcovid w domu
Pacjenci, którzy przeszli COVID-19, ale mają trudności z samodzielnym poruszaniem także skorzystają z rehabilitacji postcovidowej. Z myślą o nich, program obejmuje również wizyty domowe. Podobnie, jak w przypadku rehabilitacji w gabinecie fizjoterapeutycznym, u pacjenta muszą występować duszności (wynik mniejszy lub równy 1). Dodatkowo o zakwalifikowaniu do rehabilitacji w domu decydują:
•    ocena 3-9 w skali oceny funkcjonalnej (0-10)
•    ocena siły mięśniowej MRC (0-5)
•    występowanie zespołu słabości po pobycie pacjenta na oddziale intensywnej terapii.
Z rehabilitacji domowej można skorzystać nie później niż do 6 miesięcy od zakończenia leczenia COVID-19.
Wyspecjalizowane placówki z kontraktem NFZ i skierowanie
Podobnie jak w przypadku rehabilitacji postcovidowej w uzdrowiskach i w trybie stacjonarnym, zabiegi i wizyty fizjoterapeutów w rehabilitacji domowej i ambulatoryjnej są realizowane na podstawie skierowania. Skierowanie wystawi pacjentowi m.in. lekarz rodzinny.
W programie uczestniczą placówki:
•    wpisane do Rejestru Podmiotów Prowadzących Działalność Leczniczą (RPWDL)
•    z podpisaną umową z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację świadczeń rehabilitacji leczniczej w zakresie fizjoterapii ambulatoryjnej lub domowej
•    wpisane na wykaz podmiotów udzielających świadczeń covidowych.
Program dopasowany do pacjenta
Rehabilitacja postcovidowa w poradni lub w domu trwa do 6 tygodni i jest podzielona na kilka etapów.
WIZYTA WSTĘPNA (w poradni co najmniej 50 minut, w domu co najmniej 90 minut)
Podczas wstępnej wizyty fizjoterapeutycznej, specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem oraz wykonuje podstawowe próby i badania, m.in. oddechowe i wysiłkowe, aby ocenić stan zdrowia pacjenta na początku programu. Wyniki badań początkowych będą porównywane z wynikami po zakończeniu programu i posłużą do oceny efektów terapii.
WIZYTA TERAPEUTYCZNA (w poradni co najmniej 70 minut, w domu co najmniej 100 minut)
Po wizycie wstępnej, fizjoterapeuta ustala z każdym pacjentem kalendarz indywidualnych wizyt terapeutycznych. Program zakłada trzy takie wizyty w każdym tygodniu rehabilitacji. Jednak, gdy stan zdrowia będzie tego wymagał, pacjent może liczyć na dodatkową wizytę w trakcie programu.
Terapia polega na wykonywaniu treningów oddechowych, wytrzymałościowych i interwałowych. Wszystko po to, aby pacjenci jak najszybciej odzyskiwali pełną sprawność. Ponadto pacjenci poznają ćwiczenia, które już po zakończeniu programu, będą mogli samodzielnie i bezpiecznie wykonać w domu.
W zależności od potrzeb i stanu zdrowia chorego możliwe jest włączenie dodatkowych elementów terapii, m.in. technik odksztuszania, treningu równowagi, specjalnych metod rehabilitacji dla pacjentów z problemami neurologicznymi.
WIZYTA KOŃCOWA (w poradni co najmniej 30 minut, w domu co najmniej 60 minut)
Po zakończeniu ćwiczeń i treningów fizjoterapeuta i pacjent spotykają się na wizycie końcowej. Powtarzają badania i testy wykonane podczas pierwszej wizyty i porównują osiągnięte wyniki, m.in. próby zmęczeniowe i oddechowe (określające skalę występowania duszności).
Skuteczna edukacja, czyli jak żyć po chorobie?
Obowiązkowym elementem programu jest edukacja na temat choroby i jej powikłań. Każdy uczestnik programu dowie się, jak radzić sobie ze skutkami choroby i co robić, aby jak najszybciej wrócić do pełnej sprawności.
Pacjenci dostaną praktyczne wskazówki i szczegółowe plany treningowe, które ułatwią im samodzielnie dochodzenie do zdrowa. M.in. skorzystają z gotowych porad i ćwiczeń dotyczących duszności i zespołu przewlekłego zmęczenia po infekcji wirusowej. Otrzymają również plany z zestawami ćwiczeń do samodzielnego stosowania w domu, dzięki którym będą dopasowywać skalę trudności i intensywności treningu do możliwości własnego organizmu.
Ile NFZ zapłaci za rehabilitację w poradni, a ile w domu?
Za zrealizowanie programu rehabilitacji ambulatoryjnej NFZ zapłaci ponad 1 000 zł za pacjenta. W przypadku rehabilitacji domowej - ponad 1 500 zł za pacjenta. Stawki oszacowała Agencja Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), na zlecenie Ministerstwa Zdrowia.
Świadczenia będą finansowane na podstawie sprawozdań i rachunków składanych przez realizatorów programu do Oddziałów Wojewódzkich NFZ. Środki na ten cel pochodzą z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.
Podstawa prawna
Program rehabilitacji po przebytej chorobie COVID-19, w warunkach ambulatoryjnych i domowych, jest załącznikiem do Zarządzenia Prezesa NFZ nr 78/DSOZ/2021.