Cyfryzacja ochrony zdrowia – jakie zmiany?

Wbrew apelom Naczelnej Rady Lekarskiej, by odroczyć datę wprowadzenia obowiązku wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej, Ministerstwo Zdrowia utrzymało termin 1 lipca. Oznacza to że od czwartku zdarzenia medyczne muszą być raportowane do systemu e-zdrowie (P1). Wytworzona elektroniczna dokumentacja medyczna obowiązkowo musi być indeksowania w systemie e-zdrowie (P1) – przypomniało Centrum e-Zdrowia.
W komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej Centrum informuje, że elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM) jest największym z dotychczasowych wyzwań w procesie informatyzacji ochrony zdrowia w Polsce i jednocześnie najbardziej oczekiwanym rozwiązaniem zarówno przez pacjentów, jak i personel medyczny. Daje dostęp do kompleksowej historii leczenia pacjenta. Oprócz dotychczasowych informacji o wystawionych e-receptach, e-skierowaniach i zrealizowanych wizytach lekarskich, lekarz będzie miał również, za zgodą pacjenta, dostęp online do wszystkich zdarzeń medycznych. Każdy kontakt pacjenta z systemem ochrony zdrowia będzie odnotowany w systemie e-zdrowie (P1) niezależnie od tego, czy było to świadczenie refundowane przez NFZ, czy zlecone prywatnie.
- Dzięki EDM pacjent na Internetowym Koncie Pacjenta będzie miał dostęp w każdym miejscu i czasie do kompletnej historii leczenia, bez obawy, że dokumenty się zagubią czy zniszczą. Ponadto za zgodą pacjenta lekarz będzie mógł otrzymać dostęp do dokumentów wytworzonych w innej placówce medycznej. To znacząco wpłynie na poprawę jakości leczenia – mówi Jarosław Kieszek, dyrektor Centrum e-Zdrowia.
Zdefiniowany katalog dokumentów medycznych
Obowiązek wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) między podmiotami obejmuje katalog 5. dokumentów medycznych – wprowadzanych zgodnie z kalendarium wdrożenia począwszy od 1 stycznia 2019 r. Ponadto do systemu e-zdrowie (P1) powinny być raportowane wszystkie zdarzenia medyczne (ZM), czyli np. pobyt w oddziale szpitalnym, leczenie jednego dnia, porada, wizyta, badanie.
Dane dotyczące zdarzenia medycznego należy przekazywać do systemu e-zdrowie (P1) w terminie maksymalnie 2 dni od jego zakończenia (np. wizyta ambulatoryjna) lub 2 dni od jego rozpoczęcia (np. pobyt w szpitalu).
Schemat wymiany
Proces wymiany danych zawartych w EDM realizowany jest między podmiotami leczniczymi. Odpytywany podmiot udostępnia EDM ze swojego repozytorium.
DM przechowywana jest w repozytorium podmiotu leczniczego, a do systemu e-zdrowie (P1), w ramach danych zdarzenia medycznego, przekazywane są jedynie indeksy EDM. Indeks ma za zadanie informować o istnieniu EDM i jego lokalizacji w repozytorium. Dane indeksu EDM, które należy przekazać do systemu e-zdrowie (P1), obejmują m.in.: identyfikator zdarzenia medycznego, w związku z którym wytworzono dokumentację medyczną, identyfikator EDM, datę wystawienia EDM, typ dokumentu, format dokumentu (PIK/DICOM), status dostępności dokumentu (online/offline), system gabinetowy usługodawcy, w tym miejsce przechowywania dokumentu w repozytorium.
Kto ma dostęp do EDM?
Za zgodą pacjenta dostęp do jego dokumentacji medycznej wytworzonej w innej placówce  będzie mógł uzyskać każdy lekarz lub podmiot leczniczy. Pacjent udziela takiej zgody poprzez Internetowe Konto Pacjenta.
Polacy aktywowali już ponad 9,8 mln IKP. Stwarza to możliwość lepszej koordynacji procesu leczenia poprzez dostęp lekarza do kompletnej historii zdrowotnej pacjenta. Jest to również zwiększenie bezpieczeństwa i kontroli wrażliwych danych, dzięki mechanizmowi nadawania uprawnień, to pacjent będzie decydował o dostępie do dokumentacji. Istnieją jednak wyjątki.
Dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej będą miały automatycznie następujące osoby:
o    pacjent (po zalogowaniu na Internetowe Konto Pacjenta) lub osoba upoważniona przez pacjenta;
o    pracownik medyczny, który wytworzył elektroniczną dokumentację medyczną (bez ograniczenia czasowego);
o    lekarz, pielęgniarka lub położna udzielających pacjentowi świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej;
o    pracownik medyczny w ramach kontynuacji leczenia;
o    każdy pracownik medyczny w sytuacji zagrożenia życia pacjenta.
Kalendarium EDM
Obowiązek tworzenia elektronicznych dokumentów medycznych wdrażany był etapami, na przestrzeni kilku lat. Początkowo wymagane były tylko 3 dokumenty, a w kolejnych latach katalog dokumentów był sukcesywnie rozbudowywany.
1.       Od 1 stycznia 2019
o    Informacja o rozpoznaniu choroby, problemu zdrowotnego lub urazu, wynikach przeprowadzonych badań, przyczynie odmowy przyjęcia do szpitala, udzielonych świadczeniach zdrowotnych oraz ewentualnych zaleceniach - w przypadku odmowy przyjęcia pacjenta do szpitala
o    Informacja dla lekarza kierującego świadczeniobiorcę do poradni specjalistycznej lub leczenia szpitalnego o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach, środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobach medycznych, w tym okresie ich stosowania i sposobie dawkowania oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych
o    Karta informacyjna z leczenia szpitalnego
2.       Od 25 kwietnia 2020
o     Opis badań diagnostycznych
3.       Od 25 kwietnia 2021
o    Wyniki badań laboratoryjnych wraz z opisem
4.       Od 1 lipca 2021  
o    Wymiana elektronicznej dokumentacji medycznej pomiędzy podmiotami leczniczymi
Przeciwko pospiesznemu wdrażaniu informatyzacji w sytuacji, gdy placówki nie są do tego dostatecznie przygotowane, protestowała Naczelna Rada Lekarska.
Dr Andrzej Cisło, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej w liście do ministra zdrowia apelował o dostosowanie kalendarza wdrażania kolejnych etapów cyfryzacji (wymiana EDM i raportowanie zdarzeń medycznych) do stanu przygotowania dostawców oraz podmiotów leczniczych i praktyk.
Zwracał uwagę, że poprzedni  progowy termin wdrożenia tak dużej innowacji, czyli 1 stycznia 2020 r. jako termin obligatoryjnego wprowadzenia elektronicznej recepty, miał miejsce w warunkach poprzedzających nadejście epidemii. Był dodatkowo wsparty działalnością portalu gabinet.gov.pl. Jednak portal ten nie będzie miał znaczenia dla obecnego wyzwania, gdyż spośród dokumentów EDM przechowuje jedynie recepty i skierowania.
- W naszym piśmie zwracamy też uwagę na fakt, iż póki co pacjenci nie zostali wyposażeni w narzędzie elektronicznej autoryzacji zgody na dostęp do ich jednostkowych danych medycznych, również do spisu indeksów raportów ze zdarzeń medycznych - zauważa dr Cisło.
Jak podkreśla wiceprezes NRL, rozwiązania cyfrowe sprawdziły się i nie ma od nich odwrotu. Chodzi jedynie o spokojne, etapowe wdrażanie zadań.