Więcej kryteriów do spełnienia zanim lekarz wystawi zaświadczenie

Osobiste zbadanie pacjenta będzie konieczne przed wydaniem zaświadczenia pacjentowi – taki zapis w Kodeksie Etyki Lekarskiej proponuje Komisja Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej.
Komisja Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej przygotowała propozycję zmiany art. 40. oraz art. 41. dotyczących wydawania zaświadczeń lekarskich.

Obecne brzmienie jest następujące:
Art. 40. Wydawanie zaświadczeń lekarskich jest dozwolone jedynie na podstawie aktualnego badania lub odpowiedniej dokumentacji.
Art. 41. Każde zaświadczenie lekarskie lub inny dokument medyczny powinien umożliwiać identyfikację lekarza, który go wystawił. Treść dokumentu powinna być zgodna z wiedzą i sumieniem lekarza. Nie może być ona formułowana przez lekarza pod presją lub w oczekiwaniu osobistych korzyści.

Brzmienie proponowane przez Komisję Etyki Lekarskiej:
Art. 40. Wydawanie zaświadczeń lekarskich i innych dokumentów medycznych jest dozwolone jedynie na podstawie aktualnego osobistego badania lub odpowiedniej aktualnej dokumentacji.
Art. 41. Każde zaświadczenie lekarskie lub inny dokument medyczny powinien umożliwiać identyfikację lekarza, który go wystawił. Treść dokumentu powinna być zgodna z wiedzą i kompetencjami lekarza oraz powinna zawierać rzetelne informacje o stanie zdrowia pacjenta. Nie może być ona formułowana przez lekarza pod presją lub w oczekiwaniu osobistych korzyści.

Wyjaśnienie zmian
Komisja wyjaśnia, że wykonywanie zawodu lekarza polega m.in. na wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich, a stosowane w KEL pojęcie „zaświadczenia” należy uznać zgodnie z pragmatyką stosowaną przez sądy lekarskie za ustawowe określenie „orzeczenia”. Lekarz wydaje zaświadczenie na podstawie aktualnego badania lub odpowiedniej dokumentacji. Może też oprzeć się i na badaniu, i na dokumentacji – biorąc je jednocześnie pod uwagę.
W art. 41 mowa jest o zaświadczeniu lekarskim lub innym dokumencie medycznym. Oznacza to tym samym całokształt dokumentacji medycznej, jaką wypełnia lekarz, opisując stan zdrowia pacjenta.
Lekarz, wystawiając zaświadczenie, ma obowiązek posługiwania się aktualną wiedzą medyczną, co oznacza zarazem zakaz opierania się na wiedzy nieaktualnej i niezweryfikowanej naukowo.
Lekarz nie może wystawić zaświadczenia pod presją pacjenta sugerującego jakiej treści zaświadczenia oczekuje. Lekarz wydający zaświadczenie niezgodne z prawdą, a także wydając zaświadczenie w oczekiwaniu osobistych korzyści, naraża się na odpowiedzialność zawodową, karną i cywilną.

Dokumentacja medyczna to więcej niż zaświadczenie
Jak czytamy w komunikacie komisji, zmiana tytułu rozdziału z „zaświadczenia lekarskie” na „dokumentacja medyczna” podyktowana jest szerszym rozumieniem pojęcia dokumentacji medycznej, a zalecenia etyczne zawarte w art. 40-41 dotyczą wszelkich dokumentów medycznych. Jest to również zgodne z oczekiwaniami i propozycjami środowiska lekarskiego.

Kontekst wprowadzenia zmian
Jak informuje komisja, w propozycji zmian do art. 40 zwrócono uwagę na konieczność przeprowadzenia osobistego badania. Aktualność badania oznacza stan pacjenta na chwilę przed wydaniem zaświadczenia.
Czas dzielący badanie od wydania zaświadczenia nie może być tak długi, aby pojawiły się wątpliwości co do tego, czy stan zdrowia pacjenta nie uległ w tym czasie istotnej zmianie.
Dokumentacja medyczna, która może stanowić wyłączną podstawę do wydania zaświadczenia, musi być kompletna i wystarczająca do sporządzenia każdego z elementów składających się na zaświadczenie.
Komisja podkreśla, że zmieniły się środki, za pomocą których obecnie lekarz może wykonać badanie będące podstawą zaświadczenia. Oznacza to, że w uzasadnionych przypadkach badanie może być wykonane przez lekarza zarówno w badaniu bezpośrednim, jak też za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
Poszerzenie proponowanej treści art. 41 o sformułowanie, że treść dokumentu powinna być zgodna z wiedzą i kompetencjami lekarza oraz powinna zawierać rzetelne informacje o stanie zdrowia pacjenta, ma wskazywać na konieczność niewykraczania przez lekarza poza swoje umiejętności zawodowe, jak opisano w art. 10 KEL. Ponadto lekarz winien mieć świadomość, że za wystawienie zaświadczenia niezgodnego z prawdą naraża się on na odpowiedzialność zawodową, karną i cywilną.
Nie można wykluczyć, że zaświadczenie lekarskie może zostać wykorzystane przez pacjenta w innych celach niż pierwotny cel jego wydania. Dobrą zasadą jest zatem zawarcie w zaświadczeniu informacji, dla jakich celów jest ono wydawane i kto jest jego adresatem (np. dla lekarza medycyny pracy; celem przedłożenia w sądzie), o ile z samego charakteru zaświadczenia to nie wynika.
W art. 41 mowa jest o zaświadczeniu lekarskim lub innym dokumencie medycznym niezależnie od tego, co jest nośnikiem informacji. Postanowienie to dotyczy więc wszelkich urządzeń, na których można utrwalać i odtwarzać informacje, z zastrzeżeniem konieczności ich oznaczenia tak, by umożliwiały identyfikację lekarza. Dokumentację medyczną stanowią m.in. opinie, orzeczenia, historie choroby, wyniki badań, skierowania i recepty.
Na uwagi lekarzy do propozycji zmia Komisja Etyki Lekarskiej będzie czekać do stycznia 2024 r.