Relacja z XXI Kongresu Akademii po Dyplomie Pediatria

XXI Kongres Akademii po Dyplomie – Pediatria był szczególny z tego względu, że jego temat przewodni stanowiły problemy wynikające z wczesnej inicjacji seksualnej i niestosownych zachowań młodzieży oraz młodych dorosłych. − Są to problemy bardzo na czasie, których dotychczas unikaliśmy i udawaliśmy, że ich nie ma. Przechodziliśmy obok nich obojętnie, a one niestety wymagają systemowego rozwiązania w trybie pilnym – powiedział kierownik naukowy kongresu, prof. dr hab. n. med. Jarosław Peregud-Pogorzelski, konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii, kierownik Kliniki Pediatrii, Onkologii i Immunologii Dziecięcej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 1 w Szczecinie. 

− Z informacji, które dostajemy od ginekologów dziecięcych i seksuologów, wiemy, że z powodu wczesnej inicjacji seksualnej problem chorób przenoszonych drogą płciową jest w Polsce bardzo duży. Wczesna inicjacja seksualna powoduje także to, że młodzi ludzie ulegają różnym zakażeniom, m.in. wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus), dlatego podczas konferencji mówiliśmy m.in. na temat profilaktyki HPV, czyli szczepień. Warto podkreślić, że szczepienie przeciwko HPV jest głównie profilaktyką przeciwnowotworową i w takim ujęciu ten temat został przedstawiony uczestnikom kongresu. W takim też kierunku powinna iść, zdaniem eksperta, kampania szczepień przeciwko HPV, które są jednym z ważniejszych działań profilaktycznych, jakie zostało podjęte w ostatnim roku. Prof. Pogorzelski wyraził nadzieję, że dzięki dobrze poprowadzonej kampanii propagującej szczepienia przeciwko HPV uda się osiągnąć wysoki odsetek wyszczepialności wśród nastolatków, do których program szczepień przeciwko HPV jest kierowany, pod warunkiem że będziemy go promować pod hasłem profilaktyki przeciwnowotworowej.

Kolejne ważne zagadnienie podjęte podczas ApD − Pediatria dotyczyło tego, jak należy rozmawiać z młodzieżą o wczesnej inicjacji seksualnej. – Niestety, nie potrafimy rozmawiać z młodzieżą na ten temat, a jeżeli to robimy, czynimy to nieudolnie. Jest to dla nas lekarzy wciąż temat tabu. A nie powinien. Uważam, że należy go podejmować także w szkole, począwszy od szkoły podstawowej, jako przedmiot nauczania o zachowaniach seksualnych wśród młodzieży. Nie ma się czego wstydzić. Są to normalne, życiowe tematy. Lepiej rozmawiać, a nie udawać, że 16-, 17-latkowie nie współżyją ze sobą. Inicjacja seksualna w Polsce zaczyna się bardzo wcześnie – już w wieku 13-14 lat. Blisko 70% 14-latków deklaruje, że odbyło przynajmniej jeden stosunek płciowy. Dodajmy, że na salę porodową trafiają w Polsce nawet 12-latki – powiedział prof. Pogorzelski.

Cyberuzależnienia, cyberzaburzenia, narkotyki 

Kolejne dwie sesje pierwszego dnia kongresu były poświęcone cyberuzależnieniom i cyberzaburzeniom oraz uzależnieniom od klasycznych narkotyków i nowych środków psychoaktywnych. Problem cyberuzależnień spotęgował się podczas pandemii, kiedy dzieci zostały domach, a komputer stał się ich głównym narzędziem pracy, co spowodowało zauroczenie tą formą nauczania. Ciekawość młodego człowieka jest ogromna, a to powoduje, że dzieci i młodzież krążą po różnych zakamarkach internetu − takich, które powinny być dla nich niedostępne, jak pornografia czy narkobiznes. Stąd mamy wzrost nadużywania narkotyków. Prelegenci mówili o tym, że pozyskanie mefedronu czy klefedronu, które królują obecnie w Polsce, nie jest żadnym problemem. Jesteśmy bodajże największym wytwórcą tych narkotyków w Europie. − To przerażające, że mefedron czy klefedron dzieci i młodzież mogą zdobyć przez internet nawet w ciągu kilku godzin, i to za bardzo niską cenę, co sprawdziliśmy. Jedna dawka wymienionych narkotyków kosztuje 14-20 zł. Ich cena jest tak niska, ponieważ są to narkotyki bardzo zanieczyszczone wieloma innymi substancjami, które dodatkowo działają niezwykle szkodliwie na młody, rozwijający się organizm, doprowadzając do jego stopniowej, ciągłej dewastacji. Problem ten chcieliśmy potraktować bardzo kompleksowo, dlatego do udziału w kongresie zaprosiliśmy kardiologów, pulmonologów, urologów i nefrologów, którzy mówili o toksycznościach wynikających ze stosowania narkotyków na układ krążenia, układ oddechowy, ośrodkowy układ nerwowy (OUN) i nerki. Myślę, że dopiero takie całościowe podejście pokazało nam, dlaczego w konsekwencji stosowania narkotyków u młodych pacjentów dochodzi do pewnych nieodwracalnych zmian w OUN, dlaczego mają miejsce zatrzymania krążenia i oddechu. Myślę, że dla uczestników kongresu przedstawione informacje były niezwykle pouczające – powiedział prof. Peregud-Pogorzelski.

Interpłciowość i transpłciowość

Ostatnią sesję w pierwszym dniu kongresu poświęcono niezgodności płci u dzieci. − Bardzo się cieszę, że zdecydowaliśmy się na włączenie tego tematu do programu kongresu. Oba wykłady − „Interpłciowość u dzieci i młodzieży” oraz „Transpłciowość u młodzieży i młodych dorosłych” − cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, o czym świadczyła niezwykle ożywiona debata, którą w pewnym momencie musieliśmy z przykrością zakończyć, bo pytań było tak dużo. Sprawy poruszane w tej sesji są bardzo delikatne. Należy się na te kwestie wypowiadać z ogromną rozwagą, tak żeby nie urazić osób, które czują się odmiennie. My tego wszystkiego dopiero się uczymy − i dobrze, że się tego uczymy. Im częściej i im więcej będziemy mówić o tych sprawach, tym bardziej będziemy pewni naszych zachowań w stosunku do tej grupy pacjentów – podkreślił specjalista.

Samobójstwa, problemy prawne

Drugi dzień kongresu otworzyła sesja „Problemy psychospołeczne u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych”, podczas której mówiono głównie o próbach samobójczych − dlaczego do nich dochodzi i o tym, że odnotowujemy ich bardzo wyraźny wzrost. Dr n. med. Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, zwróciła uwagę, że oficjalne dane mówiące o stu kilkudziesięciu pacjentach odbierających sobie życie w ciągu roku należy pomnożyć przez sto – liczba takich osób może wynosić nawet kilkanaście tysięcy. To też są bardzo poważne problemy, z którymi środowisko pediatrów musi sobie poradzić. Co powoduje, że młodzi ludzie chcą sobie odebrać życie? Z ankiet badawczych wynika, że 30% młodzieży czuje się osamotnione. − Okazuje się, że w dzisiejszym świecie zbyt mało czasu i miejsca poświęcamy młodym. Sami wtłaczamy ich w nieprawidłowe zachowania, kupując im smartfony, tablety, komputery, często za wcześnie, i zgadzamy się na to, by korzystali z nich bez umiaru, bez żadnych ograniczeń ze strony dorosłych, opiekunów. Dzieci same często mówią, krzyczą wręcz do nas, że chciałyby, żeby czas spędzany z bliskimi wyglądał inaczej. Brakuje bliskości. Żyjemy razem w domach, ale właściwie obok siebie. Jeden patrzy w tablet, drugi w komórkę, więc kontaktów interpersonalnych praktycznie nie ma. Zatraciliśmy je. To powoduje, że wśród dzieci i młodzieży jest tak ogromna liczba zachowań depresyjnych, niestosownych − uciekania w alkohol i narkotyki. Są to problemy, z którymi musimy się zmierzyć w najbliższym czasie i być bardzo stanowczy w naszych działaniach. Nie ustępować ani na krok, bo inaczej nie opanujemy tej sytuacji – stwierdził prof. Peregud-Pogorzelski.

Kolejna sesja tego dnia obejmowała sprawy prawne. Problemów z tego zakresu jest niezmiernie dużo i lekarze bardzo często nie wiedzą, jak się zachować, spotykając się z bardzo trudnymi sytuacjami. − Bardzo się cieszę, że w tej sesji wziął udział mec. Lew Michał Lizak, zajmujący się najtrudniejszymi sprawami dotyczącymi uzależnień od narkotyków, prób samobójczych, ataków dzieci na rodziców, który ma w tych obszarach ogromne doświadczenie, oraz że naszym prelegentem była również sędzia wydziału rodzinnego sądu rejonowego Marta Kazaniecka, która rozpatruje omawiane sprawy. Myślę, że uczestnicy kongresu uzyskali wiele odpowiedzi na pytania o to, jak się zachować w trudnych sytuacjach i jak uniknąć zagrożeń prawnych – zaznaczył ekspert.

Kongres zakończyła sesja „Jadłowstręt psychiczny i bulimia – narastający problem wśród dzieci i młodzieży – propozycje racjonalnego postępowania”, dotycząca trudnych interdyscyplinarnych zagadnień wymagających działania zespołowego. 

− Tematy prezentowane podczas kongresu wymagały trudu ze strony wykładowców, by je opracować, ponieważ sami pewnych rzeczy dopiero się uczą. Mówili mi, że było to dla nich wyzwaniem. Uważam, że doskonale sprostali temu zadaniu. Prezentacje były na bardzo wysokim poziomie. Jestem zadowolony, że do udziału w kongresie udało mi się pozyskać tak wielu wybitnych specjalistów – podsumował prof. Peregud-Pogorzelski.

Samotni i przebodźcowani

Uczestnicy spotkania ApD − Pediatria zgodnie zwrócili uwagę, że niewłaściwe zachowania dzieci i młodzieży wynikają w dużej mierze z ich przebodźcowania. Dopływ zbyt wielu informacji powoduje wydzielanie się zbyt dużej ilości dopaminy, a to skutkuje zaburzeniami neurotransmiterów w OUN. Używanie komputera, komórki, przeglądanie internetu, śledzenie mediów społecznościowych − wszystko to dostarcza wciąż nowych i nowych bodźców, których nie potrzebujemy do normalnego, zdrowego funkcjonowania. W dzisiejszym świecie potrzebujemy wyciszenia – przebywania w naturze, kontaktu z drugą osobą, rozmowy, zagrania w grę planszową, aktywności fizycznej. I są to rzeczy, które należy promować.