BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Urazy jamy brzusznej
Urazy jamy brzusznej
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Bielecki
Przedstawiono wczesne rozpoznawanie następstw urazów i zmiany w strategii postępowania leczniczego, które nastąpiły w ostatnich 5 latach.
Wstęp
Urazy są jedną z wiodących przyczyn zgonów osób w każdym wieku (trzecią po miażdżycy i nowotworach), zwłaszcza w grupie między 1 a 44 r.ż. Brzuch jest trzecią wśród okolic ciała najczęściej ulegających urazom. Około 25% chorych po urazie brzucha wymaga interwencji chirurgicznej.1 Urazy brzucha są trzecią przyczyną zgonów z powodu obrażeń pourazowych, po urazach głowy i klatki piersiowej. U około 66% chorych urazowi brzucha towarzyszą urazy innych okolic ciała, a w przypadkach tępych urazów brzucha odsetek ten wynosi 76,2%.2
Podstawową zasadą strategii Advanced Trauma Life Support (ALTS) jest leczenie tych obrażeń pourazowych, które jako pierwsze mogą spowodować zgon chorego (treat first what kill first).
Jedną z głównych przyczyn zgonów pourazowych (około 40-80%) jest krwotok z powodu uszkodzenia narządów jamy brzusznej.3 Dawniej opisywano takich chorych jako bladych, z zimną skórą, umierających bez objawów krwotoku zewnętrznego.
Epidemiologia
Według National Trauma Database urazy brzucha stanowią 2-13% wszystkich urazów, a śmiertelność z ich powodu sięga 8%.4,5 Śmiertelność zależy od mechanizmu urazu, rodzaju i liczby uszkodzonych narządów, ciężkości obrażeń oraz wieku chorego. Najczęstszą przyczyną zgonów są tępe urazy brzucha.
Przedstawione dane są niedoszacowane, ponieważ pochodzą z referencyjnych ośrodków urazowych i nie uwzględniają chorych leczonych w szpitalach terenowych.
Około 6-25% chorych po tępych urazach brzucha wymaga laparotomii. Obrażeniom ulegają najczęściej: śledziona (u 40-55% chorych), wątroba (u 35-45%) i okolica zaotrzewnowa (u 15%). Najczęstszymi przyczynami penetrujących urazów brzucha są postrzały (u 64% chorych) i rany kłute (u 31%). Następstwa urazu są ściśle związane z rodzajem narzędzia i typem urazu.
W Polsce obrażenia jamy brzusznej stanowią około 2% wszystkich obrażeń i są przyczyną leczenia w szpitalu 4% chorych. Około 75% osób leczonych z powodu pourazowych obrażeń jamy brzusznej to mężczyźni w wieku 20-40 lat. W grupie chorych z mnogimi obrażeniami ciała urazy brzucha występują u około 20%, a wśród ofiar ginących w następstwie urazu na miejscu wypadku aż 50%.
W Polsce 80% urazów brzucha to urazy tępe. Najczęściej są one następstwem wypadków komunikacyjnych i upadków z wysokości. Ostatnio wzrasta liczba poszkodowanych w wyniku agresji międzyludzkiej, czyli postrzałów, użycia ostrych narzędzi, kopnięcia i innych działań. Śmiertelność wśród ofiar obrażeń brzucha jest duża – sięga 5-10%, a w następstwie niektórych urazów nawet do 95%.