Na powodzenie chirurgicznego leczenia schorzeń trzustki składa się wiele czynników, poczynając od odpowiedniego doboru badań diagnostycznych i właściwej interpretacji ich wyników, a kończąc na odpowiedniej opiece pooperacyjnej oraz dalszym leczeniu onkologicznym i ambulatoryjnym.

Pierwszą zakończoną sukcesem regionalną resekcję głowy trzustki przeprowadził w 1909 r. Kausch. Zabieg ten spopularyzował w 1935 r. Whipple. Początkowo przeprowadzał on zabieg dwuetapowy, w którym pierwszy etap polegał na wykonaniu zespoleń żółciowego i żołądkowo-jelitowego, natomiast drugi etap na resekcji głowy trzustki z dwunastnicą. Procedura nie obejmowała zespolenia trzustkowo-jelitowego. W 1941 r. Whipple zmodyfikował swą operację i przeprowadził pierwszą jednoetapową resekcję głowy trzustki z dwunastnicą, wykonując jednocześnie wszystkie trzy zespolenia. Ze względu na dużą śmiertelność okołooperacyjną, sięgającą 25% do 1980 r., procedura ta była wykonywana rzadko.1,2 Od lat 80. ubiegłego wieku wraz z nabywanym przez chirurgów doświadczeniem i postępem technologicznym, jaki dokonał się w chirurgii (m.in. dzięki wprowadzeniu szwów atraumatycznych), znacznie zmniejszyła się śmiertelność okołooperacyjna po pankreatoduodenektomii (PD). W większości ośrodków referencyjnych jest ona obecnie mniejsza niż 5%, a w najlepszych spośród nich mniejsza niż 2%.^1-3

Podczas pierwotnej operacji zaproponowanej przez Whipple’a pozostawiano pęcherzyk żółciowy. Jednak ze względu na nieuchronne powstawanie złogów żółciowych w pozbawionym unerwienia pęcherzyku żółciowym cholecystektomia stała się nieodłączną częścią PD. Mimo znacznego postępu, jaki dokonał się w chirurgii gastroenterologicznej, operacje trzustki nadal pozostają wyzwaniem dla wykonujących je chirurgów.

Problemy diagnostyczne w chirurgii trzustki

Właściwa diagnostyka przedoperacyjna odgrywa ważną rolę w podejmowaniu prawidłowych decyzji śródoperacyjnych.

Tomografia komputerowa

Na ogół niezbędne jest wykonanie trójfazowej tomografii komputerowej (TK) jamy brzusznej z podaniem środka cieniującego i wykonaniem rekonstrukcji naczyniowych. Prawidłowo przeprowadzone i ocenione badanie pozwala lepiej określić naciekanie naczyń niż badanie śródoperacyjne, równocześnie informując o częstych anomaliach naczyniowych. Uwidocznienie tzw. rąbka tłuszczowego między naczyniem a guzem prognozuje łatwe warunki operacji. Jego brak nie wyklucza resekcyjności, ale należy się liczyć z wydłużeniem czasu trwania zabiegu oraz większą śródoperacyjną utratą krwi, wymagającą przetoczenia jej preparatów, a nierzadko też z koniecznością wykonania rekonstrukcji naczyniowych.