W artykule przedstawiono zasady przeprowadzania wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego u chorych z ostrymi schorzeniami jamy brzusznej. Właściwe korzystanie z tych najstarszych, ale zawsze aktualnych i niezwykle cennych metod diagnostycznych ma duże znaczenie dla dalszego postępowania.

Wstęp

Niemal każdy podręcznik chirurgii rozpoczyna się od rozdziałów opisujących rolę wywiadu i badania przedmiotowego w chirurgii. W odpowiednich rozdziałach opisywana jest nie tylko symptomatologia chorób, ale również zmiany w badaniu przedmiotowym. Wydawać by się mogło, że każdy chirurg będzie nie tylko rozumiał rolę badania przedmiotowego i wywiadu, ale również sprawnie i chętnie posługiwał się tym narzędziem w codziennej pracy. Niestety, dane z literatury przedstawiają nieco odmienny obraz. Okazuje się bowiem, że błędy na etapie pierwszego zetknięcia się lekarza z pacjentem (wywiad, badanie przedmiotowe i zlecenie wstępnego zestawu badań) w niektórych badaniach sięgają 36% i około 54% z nich, co ma konsekwencje dla dalszego przebiegu leczenia.¹ Wydaje się więc, że wobec takiej mocno alarmującej statystyki warto odświeżyć wiedzę na temat podstaw badania przedmiotowego i wywiadu, zwłaszcza w zakresie ostrych schorzeń brzusznych.

Większość przypadków badania przedmiotowego i podmiotowego chorych z tzw. ostrym brzuchem odbywa się w sytuacjach sprzyjających popełnianiu błędów ludzkich. Konsultujący pacjenta lekarz pracuje nie tylko pod presją wyniku (konieczność poprawnego rozpoznania), ale również czasu. Zwłaszcza na dyżurze jest dodatkowo zmęczony, a często pracuje w warunkach ograniczonych zasobów. Na to ostatnie składają się ograniczenia w możliwości przyjęć, braki łóżek obserwacyjnych lub presja otoczenia – zarówno ze strony personelu oddziałów ratunkowych lub innych miejsc, w których nastąpiło podejrzenie ostrego schorzenia wewnątrzbrzusznego, jak i ze strony współdyżurujących lub przełożonych na oddziale. Warto nadmienić, że te dwa rodzaje presji działają zwykle w przeciwnych kierunkach, a wypadkowa tych wszystkich czynników jest nieprzewidywalna i z pewnością nie nastraja optymistycznie, jeśli chodzi o liczbę zdarzeń niepożądanych w zakresie wstępnego badania przeprowadzanego przez chirurgów, a przecież indywidualne umiejętności zbierania wywiadu i badania przedmiotowego są jednym z najlepszych czynników pozwalających przewidzieć (obok umiejętności formowania szerokich kręgów diagnostyki różnicowej) trafność diagnostyczną.²

Może warto więc ponownie przypomnieć sobie podstawowe wiadomości dotyczące zbierania wywiadu oraz badania przedmiotowego jamy brzusznej w przypadku podejrzenia ostrego schorzenia.