Co godzinę jedna osoba w Polsce traci kończynę dolną w wyniku amputacji. W 85% przypadków ma to związek z chorobą niedokrwienną kończyn, której najważniejszą przyczyną jest miażdżyca zarostowa tętnic.

Wprowadzenie

Krytycznym niedokrwieniem kończyny dolnej – KNKD (critical limb ischemia) – nazywamy stan przewlekłego, skrajnego niedokrwienia kończyny, które zagraża jej utratą w ciągu 6-12 miesięcy, jeśli nie dojdzie do istotnej poprawy hemodynamicznej.

Kryterium, które pozwala na potwierdzenie rozpoznania KNKD, jest ciśnienie skurczowe krwi na poziomie kostek <50 mmHg lub ciśnienie na paluchu <30 mmHg albo ciśnienie parcjalne tlenu w pomiarze przezskórnym (TcPO₂) <30 mmHg.

Co prawda przyczyną głębokiego niedokrwienia kończyny dolnej może być zarówno ostre, jak i przewlekłe niedokrwienie kończyny, ale zgodnie z zaleceniami TransAtlantic Inter-Society Consensus (TASC) terminu „krytyczne niedokrwienie kończyn” powinno używać się w odniesieniu do wszystkich tych chorych, u których możemy stwierdzić przewlekły, trwający ponad dwa tygodnie niedokrwienny ból spoczynkowy kończyny (stadium III w klasyfikacji Fontaine’a), owrzodzenie (owrzodzenia) lub martwicę (stadium IV w klasyfikacji Fontaine’a) związane z potwierdzoną obiektywnymi metodami chorobą tętnic. A zatem autorzy zaleceń zakładają przewlekły charakter choroby i przewlekłą przyczynę niedokrwienia.¹

Szacuje się, że zachorowalność na KNKD wynosi 400-1000 przypadków w ciągu roku na milion mieszkańców.

Rokowanie jest złe – około 25% pacjentów umiera w ciągu roku od rozpoznania choroby w tym stadium zaawansowania, a około 30% traci kończynę. Jedynie 22% chorych po amputacji na poziomie uda zaczyna samodzielnie chodzić, a 30% pozostaje na stałe w łóżku.^2,3 Zwykle jest to skutkiem ograniczonej sprawności ruchowej chorych w podeszłym wieku, trudności w opanowaniu umiejętności używania protezy kończyny albo zaawansowania miażdżycy w innych lokalizacjach – próby aktywnego poruszania się są ograniczane przez bóle zamostkowe (choroba wieńcowa) bądź przebyty w przeszłości udar mózgu.

Celem leczenia chorych z KNKD jest zwiększenie odsetka przeżyć, zmniejszenie ryzyka kolejnych powikłań sercowo-naczyniowych, zmniejszenie dolegliwości bólowych, gojenie owrzodzeń, ochrona przed dużą amputacją i poprawa jakości życia. Cele te można osiągnąć za pomocą farmakoterapii, zabiegów rewaskularyzacyjnych, a także właściwie przeprowadzonej amputacji.^3,4

Patofizjologia

W prawidłowych warunkach procesy gojenia owrzodzeń zachodzą bez większych zakłóceń tak długo, dopóki nie zostaną zakłócone przez np. upośledzoną perfuzję tkanek, zakażenie albo powtarzające się urazy mechaniczne. Jeśli u chorych dodatkowo występuj...