Przeszczepianie narządów z pogranicza funkcjonalności stanowi jedno z głównych wyzwań chirurgii transplantacyjnej.

Wstęp

Od lat 60. ubiegłego wieku przeszczepienie narządów stało się optymalnym postępowaniem w leczeniu końcowych stadiów niewydolności wielu narządów: nerek, wątroby, płuc, trzustki, serca. Stale zwiększa się liczba chorych oczekujących na przeszczepienie, wciąż jednak brakuje optymalnych dawców. Z tego względu coraz częściej narządy pobierane są od dawców będących na granicy kryteriów kwalifikacyjnych (ECD – extended criteria donors).

W przypadku dawców nerek do ECD zaliczamy:

• dawców po 60 r.ż.
• dawców po 50 r.ż. mających co najmniej dwie z następujących cech
  • nadciśnienie tętnicze w wywiadzie
  • podwyższone stężenie kreatyniny w surowicy (>1,5 mg/dl)
  • śmierć w wyniku incydentu mózgowo-naczyniowego.^1,2

W przypadku dawców wątroby jako ECD określa się osoby spełniające kryteria:

• wiek ponad 65 lat
• stężenie sodu w surowicy >155 mEq/dl
• stłuszczenie narządu przekraczające 40%
• zimne niedokrwienie trwające ponad 12 godzin
• przeszczep techniką SPLIT (narząd rozdzielony dla dwóch biorców)
• śmierć dawcy w wyniku incydentu sercowego.

To z kolei wiąże się często z opóźnionym podjęciem czynności przez przeszczepiony narząd (DGF – delayed graft function), a w konsekwencji ze wzrostem ryzyka ostrego odrzucenia, skróceniem czasu przeżycia allograftu czy wzrostem kosztów hospitalizacji biorców.^1,3 Ponadto narządy pobrane od dawców ECD są bardziej podatne na niekorzystny wpływ warunków przechowywania między pobraniem a przeszczepieniem.⁴ Wszystkie opisywane zjawiska wymuszają poszukiwania nowych metod przechowywania pobranych narządów, które nie tylko zmniejszą szkodliwy wpływ niedokrwienia, ale także umożliwią ocenę funkcji tych narządów i wdrożenie działań mających na celu poprawę ich kondycji.

Prognostyka czynności przeszczepianego narządu oraz jej monitorowanie

W związku z coraz częstszym pobieraniem narządów od ECD istnieje zapotrzebowanie na metody pozwalające ocenić rokowanie co do podjęcia przez nie czynności jeszcze przed przeszczepieniem, tak aby zminimalizować ryzyko transplantacji narządów źle rokujących. Elec i wsp. z Clinical Institute of Urology and Renal Transplantation w Kluż-Napoka w Rumunii zaproponowali wykorzystanie w tym celu pomiaru wskaźnika oporu (RI – resistance index) oznaczanego na urządzeniu lifeport.⁵ Przeprowadzone przez nich badanie na 82 nerkach pobranych od dawców zmarłych w mechanizmie śmierci mózgowej wykazało znamienną statystycznie korelację między RI na urządzeniu lifeport a RI oznaczanym w badaniu USG duplex-doppler pierwszego dnia po zabiegu. Badacze zwrócili także uwagę, że średni RI mierzony na urządzeniu lifeport w przypadku nerek, które podjęły czynność z opóźnieniem lub nie podjęły jej wcale, był statystycznie znamiennie wyższy, co wskazuje na użyteczność RI jako czynnika prognostycznego funkcji przeszczepionego narządu.⁵