1. Czym są hemoroidy?

W okolicy odbytu znajdują się guzki krwawnicze – naczynia żylne zasilane przez tętniczo-żylne sploty okołoodbytnicze. Budową przypominają one niewielkie, wypełnione krwią poduszeczki. Pomagają uszczelnić odbyt oraz stanowią część mechanizmu zapobiegającego bezwiednemu oddawaniu gazów i stolca. W przypadku gdy guzki krwawnicze się powiększają i stają się nadmiernie wypełnione krwią, mówimy o hemoroidach. W zależności od położenia względem brzegu odbytu (tzw. linii grzebieniastej) hemoroidy dzieli się na wewnętrzne, czyli leżące głębiej i uwypuklające się przez śluzówkę odbytnicy, oraz zewnętrzne, które powstają na żyłach znajdujących się pod skórą.

Wyróżniamy kilka stopni zaawansowania choroby:

• stopień I – gdy hemoroidy są niewidoczne w badaniu zewnętrznym odbytu
• stopień II – gdy hemoroidy uwypuklają się z odbytu w czasie parcia, ale następnie samoistnie się chowają
• stopień III – gdy hemoroidy uwypuklają się z odbytu w czasie parcia, nie chowają się samoistnie, ale można je odprowadzić z powrotem
• stopień IV – gdy hemoroidy są cały czas na zewnątrz odbytu i nie można ich odprowadzić.

2. Jak powstają hemoroidy?

Guzki krwawnicze powiększają się, gdy przewlekle występuje w nich zastój krwi, a co za tym idzie – zwiększone ciśnienie, które rozpycha ich ścianę. Wzrostowi ciśnienia w splotach okołoodbytniczych sprzyjają m.in.: zaparcia, siedzący tryb życia, otyłość i ciąża. Istotnymi czynnikami są genetycznie uwarunkowane osłabienie ściany żył i rodzinne występowanie hemoroidów. Żylaki odbytu mogą również świadczyć o poważnych chorobach, takich jak marskość wątroby.

3. Jakie objawy dają hemoroidy?

Hemoroidy powodują najczęściej świąd i dyskomfort w okolicy odbytu. Dolegliwości te mogą występować po wypróżnieniach lub stale. Ich nasilenie jest zmienne, z okresowymi zaostrzeniami. Najczęstszym objawem hemoroidów skłaniającym do wizyty u lekarza jest krwawienie z odbytu. W zależności od zaawansowania choroby może to być jedynie ślad krwi na stolcu po wypróżnieniu, ciągłe przewlekłe podkrwawianie lub nawet znaczne krwawienie ze stosunkowo dużą utratą krwi. Warto zaznaczyć, że hemoroidy są najpowszechniejszą, ale nie jedyną przyczyną krwawień z odbytu, dlatego w każdym przypadku należy wziąć pod uwagę inne choroby, np. nowotwory jelita grubego. Gdy dojdzie do zakrzepicy żylaka odbytu, powoduje on wystąpienie ostrych, bardzo silnych dolegliwości bólowych, które utrudniają lub nawet uniemożliwiają siedzenie. Wówczas konieczna może się okazać pilna interwencja chirurgiczna.

4. Jak rozpoznać hemoroidy?

Do rozpoznania choroby hemoroidalnej na ogół wystarczy badanie przedmiotowe przez odbyt. W celu uwidocznienia hemoroidów i ich dokładnego zbadania lekarz może użyć wziernika (anoskopu). W czasie diagnostyki krwawień z odbytu u pacjentów obciążonych ryzykiem wystąpienia raka jelita grubego należy wykonać pełną kolonoskopię, aby wykluczyć inne źródła krwawienia, np. guzy. Badanie to polega na obejrzeniu wnętrza całego jelita grubego przy użyciu giętkiej kamery.

5. Jak leczyć hemoroidy?

Postępowanie terapeutyczne w chorobie hemoroidalnej jest różne w zależności od stopnia jej zaawansowania i stanu chorego. Leczenie zachowawcze polega na: dbaniu o regularne wypróżnienia, spożywaniu zwiększonej ilości błonnika pokarmowego, nawadnianiu, redukcji masy ciała i zwiększeniu aktywności fizycznej. W okresach zaostrzeń objawów można miejscowo stosować maści oraz czopki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Dostępne są również doustne preparaty zawierające substancje zwiększające elastyczność ścian naczyń żylnych i zmniejszające zastój krwi żylnej.

Wybór metody leczenia zabiegowego dostosowuje się do stopnia zaawansowania i wielkości hemoroidów. Do najczęstszych małoinwazyjnych metod zalicza się: gumkowanie żylaków, skleroterapię i termoablację. Gumkowanie polega na założeniu na podstawę żylaka gumki, która odcina dopływ krwi, co w ciągu kilku dni prowadzi do jego martwicy i odpadnięcia. Skleroterapia to metoda, w której do światła żylaka podaje się preparat powodujący jego obkurczenie i z czasem całkowite zwłóknienie. Hemoroidy można także zamykać z wykorzystaniem wysokiej temperatury (np. włókien laserowych) lub przez ich zamrożenie (tzw. krioablację). W przypadku żylaków bardzo dużych lub niepodatnych na leczenie małoinwazyjne pozostaje ich chirurgiczne wycięcie.