Prowadzenie obserwacji i badań klinicznych przyczynia się do pogłębiania wiedzy na temat epidemiologii, czynników ryzyka, objawów i leczenia zakażeń szpitalnych, co w konsekwencji powinno mieć wpływ na ich ograniczenie i racjonalną kontrolę. Świadomość występowania zakażeń szpitalnych i ich skutków stanowi o przestrzeganiu zasad szeroko rozumianej higieny szpitalnej.

Wprowadzenie

Nieustanny rozwój medycyny prowadzi do tego, że wykonuje się coraz bardziej rozległe i skomplikowane procedury. Nierzadko towarzyszą im różnorodne powikłania, w tym związane z zakażeniami. Wykorzystywanie w procesie leczenia biomateriałów, implantów i antybiotyków o szerokim spektrum działania powinno w znacznym stopniu ograniczać ryzyko zakażeń. Paradoksalnie jednak w wielu przypadkach przynosi odwrotny skutek.

Jednym z dokumentów, z których można zaczerpnąć definicję zakażenia i zakażenia szpitalnego, jest ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Według niej zakażenie oznacza wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego. Zakażenie szpitalne natomiast to zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania.¹ Na częstość i specyfikę występowania zakażeń szpitalnych wpływają różnorodne czynniki. Można je podzielić na 3 grupy:

• czynniki ryzyka zależne od drobnoustroju (rodzaj drobnoustroju, stopień jego zaraźliwości i zjadliwości, wrażliwość na stosowaną antybiotykoterapię)
• czynniki ryzyka związane z chorym (wiek chorego, choroba podstawowa, stan odżywienia, stan odporności)
• czynniki ryzyka związane z leczeniem (zabiegi diagnostyczne i lecznicze, w przebiegu których dochodzi do przerwania ciągłości skóry i błon śluzowych, implanty, szerokie stosowanie antybiotyków).^2,3

Drobnoustroje odpowiedzialne za wystąpienie zakażenia mogą być pochodzenia endogennego lub egzogennego. Naturalna flora bakteryjna człowieka zasiedlająca skórę, nos, jamę ustną czy układ pokarmowy stanowi endogenne źródło zakażenia. Drobnoustroje pochodzenia egzogennego zaś są przenoszone od innego chorego, od personelu, od odwiedzających, z wyposażenia szpitalnego oraz ze środowiska szpitala.² Zakażenie szpitalne może się rozwinąć potencjalnie u każdego hospitalizowanego pacjenta, a w szczególności u osoby poddanej inwazyjnym procesom diagnostyczno-leczniczym i pielęgnacyjnym. W konsekwencji zakażenie przyczynia się do pogorszenia stanu zdrowia chorego, a nawet zagrożenia jego życia.⁴