Temat numeru
Leczenie operacyjne chorób nadnerczy
dr n. med. Sadegh Toutounchi
lek. Ewa Krajewska
dr n. med. Ryszard Pogorzelski
prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gałązka
Zabiegi małoinwazyjne znajdują coraz szersze zastosowanie w chirurgii endokrynologicznej. Tą techniką przeprowadza się operacje tarczycy, przytarczyc oraz guzów endokrynnych trzustki i nadnerczy. Chirurgia laparoskopowa nadnerczy stała się już złotym standardem. 1,2
Wprowadzenie
Dzięki rozwojowi technik badań obrazowych, podniesieniu ich jakości i zwiększeniu dostępności do nich zwiększa się też częstość przypadkowo wykrywanych guzów nadnerczy (incydentaloma). Stwierdzenie guza nadnercza stanowi wskazanie do rozpoczęcia diagnostyki endokrynologicznej i poszerzenia diagnostyki radiologicznej. Chorzy są kierowani do endokrynologów i chirurgów, którzy mają do rozważenia dylemat: czy każdy pacjent z patologią pola nadnerczowego wymaga operacji?
Wskazaniami do usunięcia nadnerczy (adrenalektomii) są:
- rak
- przerzut
- hormonalnie czynne guzy kory i rdzenia nadnerczy
- incydentaloma >4 cm lub szybko rosnący guz.
Zmiany nowotworowe
W każdym przypadku incydentaloma należy wykluczyć proces nowotworowy – zarówno pierwotny złośliwy nowotwór nadnercza (rak kory nadnercza [ryc. 1-3], mięsak, chłoniak), jak i zmiany przerzutowe.
Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) są badaniami obrazowymi, które na ogół zbliżają nas do wykluczenia lub potwierdzenia zmiany o charakterze nowotworowym. W wybranych przypadkach wykonuje się scyntygrafię z użyciem metajodobenzyloguanidyny (MIBG) w celu oceny wychwytu w rdzeniu lub z jodocholesterolem w celu oceny kory nadnercza.
Badanie metodą pozytonowej tomografii emisyjnej połączonej z tomografią komputerową (PET-TK [ryc. 4]) jest pomocne przy podejrzeniu przerzutu do nadnercza. Wykonywaliśmy to badanie również w przypadku guza nadnercza u pacjentów z bardzo dużym ryzykiem powikłań pooperacyjnych, po to by wykluczyć złośliwą zmianę nowotworową. Pozwoliło nam to odstąpić od operacji.
Najczęstszy nowotwór złośliwy nadnercza to rak kory. Nowotworami rdzenia nadnercza stwierdzanymi w badaniu histopatologicznym są guzy chromochłonne określane jako złośliwe lub o prawdopodobnym złośliwym przebiegu. Większość zmian przerzutowych nie daje objawów, z wyjątkiem dużych guzów powodujących ucisk narządów sąsiadujących lub obustronnych zmian prowadzących do niewydolności kory nadnerczy. Przerzuty najczęściej wykrywa się w kontrolnych badaniach obrazowych u pacjentów pozostających pod kontrolą onkologiczną po usunięciu ogniska pierwotnego.