Opieka okołooperacyjna

Stomia – ukryty problem tysięcy Polaków

dr n. med. Katarzyna Cierzniakowska

prof. dr hab. n. med. Maria Teresa Szewczyk

Katedra Pielęgniarstwa Zabiegowego, Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Adres do korespondencji: dr n. med. Katarzyna Cierzniakowska, Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz; e-mail: katarzyna.cierzniakowska@cm.umk.pl

Holistyczna opieka nad chorym ze stomią ma ogromne znaczenie w przywróceniu mu dobrej jakości życia.

Wprowadzenie

Wyłonienie stomii jest w wielu przypadkach nieodłącznym elementem procedur chirurgicznych wykonywanych w obrębie przewodu pokarmowego i układu moczowego. Często stanowi jeden z etapów kompleksowego leczenia chirurgicznego prowadzących do pełnego wyleczenia pacjenta i jego powrotu do zdrowia. Wpływa również na zmniejszenie liczby ciężkich powikłań okołooperacyjnych. Szczególnie przy pilnych wskazaniach do operacji taki sposób postępowania rozstrzyga o ratowaniu życia chorego.1,2

Definicja stomii wskazuje, że jest to celowe chirurgiczne połączenie narządów jamistych z powierzchnią skóry. Samo słowo „stomia” pochodzi z języka greckiego i oznacza otwór lub usta.3,4 Istnieją 3 główne typy stomii, które zapewniają alternatywny dla naturalnego sposób wydalania stolca (ileostomia, kolostomia) lub moczu (urostomia).5 Ich nazewnictwo wiąże się z nazewnictwem anatomicznym: ileostomia oznacza wyłonienie w obrębie jelita krętego, kolostomia powstaje na jednym z odcinków okrężnicy (rzadziej używana nomenklatura: cecostomia – wyłoniona na kątnicy, transwersostomia – na poprzecznicy i sigmoidostomia – na esicy), a urostomia polega na połączeniu obu moczowodów ze ścianą brzucha bezpośrednio (ureterocutaneostomia) lub poprzez wyizolowany odcinek jelita cienkiego (ureteroileocutaneostomia).6

Wskazania do wyłonienia stomii

Wskazania do wyłonienia stomii są różnorodne – począwszy od chorób nowotworowych, uchyłków, chorób zapalnych, zmian niedokrwiennych i wad wrodzonych aż po zmiany popromienne i urazy.1-4,7 Najczęstszą przyczyną wyłonienia stomii jelitowych w Polsce pozostaje rak jelita grubego, stanowiący ok. 77% przypadków. Z kolei urostomia w >90% przypadków jest wykonywana z powodu nowotworów pęcherza moczowego.1 Zabiegi wyłonienia stomii przeprowadza się zarówno w trybie planowym, jak i w trybie ostrodyżurowym. Stomię wyłania się na stałe w sytuacji nieodwracalnego zniszczenia aparatu wydalniczego lub czasowo, do chwili ustąpienia choroby.8

Na podstawie informacji z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) szacuje się, że w Polsce wykonuje się 6000-7000 zabiegów wyłonienia stomii rocznie.1 Współczesna medycyna, dzięki nieustannemu rozwojowi technologii i prowadzonym badaniom klinicznym w chirurgii jamy brzusznej, prezentuje dużą zmienność poglądów dotyczących konieczności wyłaniania stomii. Zmniejszenie odsetka wykonywanych stomii stałych byłoby niewątpliwym sukcesem. Należy jednak pamiętać, że zawsze będą tacy chorzy, u których ze względu na jednostkę chorobową, jej zaawansowanie czy powikłania w żaden sposób nie uda się uniknąć wyłonienia stomii.1-3

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wskazania do wyłonienia stomii

Wskazania do wyłonienia stomii są różnorodne – począwszy od chorób nowotworowych, uchyłków, chorób zapalnych, zmian niedokrwiennych i wad wrodzonych aż po zmiany [...]

Populacja chorych ze stomią w Polsce

W naszym kraju nie były prowadzone badania epidemiologiczne dotyczące chorych ze stomią. Opisując ten problem ilościowo, można się posługiwać jedynie danymi szacunkowymi [...]

Lęk przed stomią

Podczas rozmowy z chorym, przygotowującej go na to, że zachodzi u niego konieczność wyłonienia stomii lub istnieje taka ewentualność, niejednokrotnie słyszy się: „tylko [...]

Zasady opieki nad chorymi

Opieka nad pacjentem ze stomią rozpoczyna się bardzo wcześnie, bo już w momencie poinformowania go przed operacją o możliwości wyłonienia stomii. W przypadku osób [...]

Działalność pielęgniarki stomijnej

Od II połowy XX wieku nieustannie zachodzą ważne zmiany w opiece pielęgniarskiej nad pacjentami ze stomią. Na ich początek wpłynęły powstające wówczas [...]

Powikłania stomii

Wyłonienie dobrze uformowanej stomii jest najlepszą metodą zapobiegania powikłaniom. Zdarzają się one jednak zarówno po zabiegu chirurgicznym przeprowadzonym w trybie pilnym, jak [...]

Podsumowanie

Holistyczna opieka nad pacjentem ze stomią pozwala przywrócić mu dobrą jakość życia. W okresie okołooperacyjnym niezmiernie ważne jest budowanie u niego świadomości, że [...]

Do góry