Pęknięcie tętniaka aorty brzusznej to stan nagły, obarczony dużą śmiertelnością, który stanowi pilne wskazanie do interwencji w chirurgii naczyniowej. Jest 15 co do częstości występowania przyczyną zgonów w populacji ogólnej i 10 najczęstszą przyczyną śmierci wśród mężczyzn powyżej 55 roku życia w USA¹. W wielu badaniach wykazano istnienie zależności między średnicą tętniaka a ryzykiem jego pęknięcia. Prawdopodobieństwo pęknięcia tętniaka o średnicy poniżej 4 cm jest znikome. W ciągu roku pęknie 0,5-5% tętniaków o średnicy 4-5 cm, 3-15% tętniaków o średnicy 5-6 cm i nawet 20-50% dużych tętniaków, których wymiary przekraczają 7 cm². Odsetek zgonów pacjentów leczonych w szpitalu z powodu pękniętego tętniaka aorty brzusznej waha się od 40% do nawet 70%¹.

W niniejszej publikacji przedstawiamy najistotniejsze informacje na temat pękniętego tętniaka aorty brzusznej i proponowany algorytm postępowania w przypadku jego wystąpienia. Naszym celem jest ułatwienie rozpoznania tego stanu zagrażającego życiu i zaprezentowanie prostych zasad postępowania, których przestrzeganie pozwoli maksymalnie skrócić czas, jaki upływa do momentu rozpoczęcia leczenia operacyjnego w ośrodku referencyjnym.

Rozpoznanie

Rozpoznanie pęknięcia tętniaka aorty brzusznej powinno w głównej mierze opierać się na obrazie klinicznym, badaniu przedmiotowym (ryc. 1) i wywiadzie^1,3. Silny ból brzucha promieniujący do okolicy lędźwiowej, spadek ciśnienia oraz obecność tętniącego guza w śródbrzuszu składają się na triadę charakterystycznych objawów¹. U niektórych chorych mogą występować dolegliwości znacznie trudniejsze do interpretacji, w tym: niestabilność hemodynamiczna, utrata przytomności, nietypowa lokalizacja bólu¹. Ponadto znaczna otyłość brzuszna utrudnia badanie przedmiotowe¹. Poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe jest konieczne jedynie wówczas, gdy inne rozpoznanie jest bardziej prawdopodobne^1,3. W diagnostyce obrazowej znajdują zastosowanie doraźne badanie ultrasonograficzne (USG), które może wykazać obecność tętniaka aorty brzusznej i wolnego płynu okołoaortalnie, oraz angiografia tomografii komputerowej (angio-TK; ryc. 2), która pozwala na dokładne zobrazowanie układu tętniczego, lokalizację miejsca pęknięcia tętniaka, a także stanowi podstawę do określenia wymiarów stentgraftu w przypadku leczenia endowaskularnego.