Ostry dyżur
Urazy tętnic w praktyce szpitalnego oddziału ratunkowego
prof. dr hab. n. med. Dariusz Janczak
lek. Katarzyna Frączkowska
lek. Michał Leśniak
dr n. med. Tadeusz Dorobisz
- Diagnostyka urazów tętnic – omówienie przydatnych badań obrazowych
- Operacja naprawcza tętnic a metody endowaskularne w leczeniu uszkodzeń tętnic
- Prezentacja algorytmu postępowania w przypadku podejrzenia urazu tętnicy
Wśród cywili urazy tętnic stanowią jedynie 0,2-0,4% wszystkich ran i w głównej mierze dotyczą tętnic kończyn1. W związku z coraz częstszym wykonywaniem zabiegów i procedur diagnostycznych wymagających uzyskania dostępu dotętniczego systematycznie wzrasta liczba urazów jatrogennych. Szacuje się, że już około 10-29% operacji naprawczych z powodu uszkodzeń naczyń dotyczy urazów jatrogennych1. Mimo że urazy tętnic stanowią relatywnie niewielką grupę schorzeń, związane z nimi zachorowalność, śmiertelność, wysoki wskaźnik amputacji pierwotnych i wtórnych, infekcji oraz powikłań zakrzepowych2 sprawiają, że nie można tego problemu traktować marginalnie. Należy również wspomnieć, że najczęstszą przyczyną zgonów po urazach w dalszym ciągu pozostaje niekontrolowany masywny krwotok3. Dlatego tak istotna jest wiedza, jak postępować z pacjentem pourazowym oraz jak szybko i skutecznie diagnozować uszkodzenie tętnic.
Najczęściej występujące urazy tętnic to urazy otwarte1:
- rany boczne, którym zazwyczaj towarzyszy masywne krwawienie
- przecięcie tętnicy, gdzie brzegi rany są równe i gładkie
- rozerwanie tętnicy, gdzie brzegi rany są nierówne i postrzępione
- rany postrzałowe, w których uszkodzeniu ulegają również tkanki znajdujące się w znacznej odległości od pierwotnego kanału rany.
Diagnostyka urazu otwartego tętnic nie powinna nastręczać trudności. Najczęściej występują rana powłok z nasilonym wypływem krwi o charakterze tętniczym i brak tętna na obwodzie. Towarzyszą temu objawy ostrego niedokrwienia narządów zaopatrywanych przez uszkodzoną tętnicę, które w połączeniu z utratą objętości krwi krążącej i uszkodzeniami okolicznych tkanek mogą być znacznie bardziej nasilone niż w przypadku ostrego niedokrwienia o etiologii zakrzepowo-zatorowej w tej samej lokalizacji. Należy jednak pamiętać, że bezpośrednio po całkowitym przecięciu lub rozerwaniu tętnicy typu mięśniowego jej brzegi ulegają obkurczeniu, błona wewnętrzna zawija się do wnętrza naczynia i tworzy się skrzeplina, przez co krwawienie ulega samoograniczeniu lub całkowicie się zatrzymuje1.
Drugą grupę uszkodzeń tętnic stanowią urazy zamknięte, których rozpoznanie bywa znacznie trudniejsze. Powstają one w wyniku tępych urazów pośrednich lub bezpośrednich, po których nie tworzy się rana powłok komunikująca z uszkodzonym naczyniem. Do ...
