U dorosłych ciała obce mogą się dostać do przewodu pokarmowego przypadkowo przez połknięcie, np. kości, ości, protezy zębowej, kęsa nierozdrobnionego pożywienia, lub zostać wprowadzone w sposób zamierzony, zwykle do odbytnicy podczas czynności seksualnych lub przemytu. Intencyjne połknięcie dotyczy zazwyczaj chorych psychicznie, osób osadzonych lub przemytu narkotyków. Około 80-90% połkniętych przedmiotów przechodzi przez przewód pokarmowy i zostaje wydalonych bez interwencji lekarskiej, 10-20% wymaga usunięcia metodą endoskopową, a w przypadku <1% konieczna jest operacja.

Objawy, diagnostyka i leczenie zależą od: wielkości i rodzaju (cieniujące, niecieniujące, ostre, gładkie) ciała obcego, poziomu zaklinowania (gardło, przełyk, żołądek, jelita, odbytnica) i powikłań (skaleczenie, odleżyna, owrzodzenie, przedziurawienie, niedrożność, przetoka, ropień, bakteriemia).

Omawiany problem obrazuje rycina 1.

Jama ustna i gardło

Jama ustna i gardło rzadko są miejscami uwięźnięcia ciała obcego. Wyjątek stanowią ostre przedmioty: ości, kości, igły, kawałki szkła zaklinowane przeważnie na poziomie nasady języka i migdałków podniebiennych. W wywiadach chorzy dokładnie podają, kiedy i co połknęli. Dominującą dolegliwością jest ból przy przełykaniu. Dobre unerwienie somatyczne gardła pozwala na precyzyjne wskazanie bolesnego miejsca. W pierwszym etapie należy podjąć próbę bezpośredniego uwidocznienia ciała obcego i usunięcia go kleszczykami. Niepowodzenie jest wskazaniem do ponowienia próby z użyciem laryngoskopu lub endoskopu. Po usunięciu pozostają nadżerki lub skaleczenia, które ulegają samoistnemu wygojeniu. Badania obrazowe mogą pełnić funkcję pomocniczą, kiedy ciało obce nie jest widoczne, jednak nie zmieniają strategii postępowania. Przeglądowy radiogram szyi (projekcja przednio-tylna [AP – anterior-posterior], boczna [LAT – lateralis]) pokazuje przedmioty cieniujące: szkło, metal. Badania radiologiczne z wykorzystaniem kontrastu (baryt, gastrografina) nie są zalecane ze względu na ryzyko zachłyśnięcia, zacieku przy perforacji i utrudnionej wizualizacji w czasie badania endoskopowego. Tomografia komputerowa (TK) dodatkowo pozwala na ocenę obrażeń okolicznych tkanek. Jeśli ciała obcego nie udaje się uwidocznić, można przyjąć, że dolegliwości wynikają z obrażeń spowodowanych jego przejściem, jednak rozpoznanie należy potwierdzić w ponownym badaniu endoskopowym, wykonywanym po upływie 24-48 godzin lub wcześniej, przy nasileniu dolegliwości. Najczęstszym powikłaniem pozostawienia ciała obcego jest powstanie ropnia¹.