Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Średnia długość życia na świecie, zwłaszcza w populacjach krajów rozwiniętych, stopniowo wzrasta, a wraz z nią zwiększa się odsetek osób w starszym wieku cierpiących na wiele chorób. W piśmiennictwie mianem osób starszych określa się ludzi po 80 roku życia. W tej grupie pa­cjentów istotnie częściej występują choroby towarzyszące miażdżycy, a wśród nich: nadciśnienie tętnicze, zastoinowa niewydolność serca, przebyty udar mózgu lub przemijające niedokrwienie mózgu (TIA – transient ischemic attack), a także niedokrwistość¹. Szacuje się, że w populacji osób w wieku powyżej 80 lat u 6-10% chorych będą występowały objawy przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych w postaci chromania przestankowego, a 10-20% grozić będzie ciężkie niedokrwienie kończyny zagrażające życiu^1,2. Statystyki te odbiegają od tych w populacji ogólnej, w której pacjenci znacznie częściej prezentują objawy pod postacią dolegliwości bólowych przy chodzeniu niż takich symptomów, jak: ból spoczynkowy, owrzodzenia, martwica (ryc. 1). Odmienny przebieg kliniczny miażdżycy kończyn dolnych wśród osób starszych powoduje, że jest to grupa chorych, której należy poświęcić szczególną uwagę i wymagająca aktywnego poszukiwania oznak choroby tętnic obwodowych (PAD – peripheral artery disease).

Diagnostyka

Zasadniczo metody diagnostyczne wykorzystywane u osób starszych nie różnią się od technik stosowanych u chorych w młodszym wieku. Zgodnie z wytycznymi American Heart Association (AHA) i American College of Cardiology (ACC) z 2016 roku podstawową metodą diagnostyczną jest oznaczenie wskaźnika kostka–ramię (ABI – ankle-brachial index). Stosunek ciśnienia tętniczego mierzonego na kostce do ciśnienia mierzonego na ramieniu mieszczący się w zakresie wartości 1-1,4 uznaje się za prawidłowy, ≤0,9 – za wartość nieprawidłową, a wartości >1,4 związane są z niepodatnością tętnic kończyn dolnych na ucisk wskutek ich zwapnienia. W takiej sytuacji konieczny jest pomiar wskaźnika paluch–ramię. W badaniach wykazano, że wskaźnik ABI ma wysoką czułość (68-84%) oraz swoistość (84-99%)³. Według zaleceń należy go oznaczyć u chorych, u których badanie podmiotowe lub przedmiotowe wskazuje na możliwość występowania choroby tętnic obwodowych. Ponadto kandydatami do oznaczenia ABI są pacjenci asymptomatyczni, jednak należący do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia PAD. Jednym z czynników ryzyka wymienianych w rekomendacjach jest wiek równy bądź przekraczający 65 lat. W związku z tym wydaje się zasadne wykonywanie pomiaru ABI u każdego pacjenta zaliczanego do grupy osób starszych³.