Postępowanie okołooperacyjne w guzach nadnerczy

dr hab. n. med. Lucyna Bednarek-Papierska, prof. CMKP

Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Lucyna Bednarek-Papierska, prof. CMKP

Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: lucyferysia@wp.pl

  • Wskazania do adrenalektomii w przypadku guzów nadnerczy: podejrzenie złośliwości i nadprodukcji hormonalnej
  • Ryzyko okołooperacyjne u chorych z guzami nadnerczy w zależności od rodzaju wydzielanych w nadmiarze hormonów
  • Rola wybranych leków w postępowaniu przed- i pooperacyjnym w przypadku guzów nadnerczy przebiegających z nadmiarem katecholamin, kortyzolu i aldosteronu, tj.: leków blokujących receptory α i β, antagonistów kanału wapniowego, inhibitorów steroidogenezy nadnerczowej, hydrokortyzonu

Kiedy operacja?

Guzy nadnerczy usuwane są, często wraz z całym narządem, ze wskazań onkologicznych lub endokrynologicznych. Potencjalnie złośliwy charakter guza jest najczęściej definiowany już na etapie pierwszych badań diagnostycznych, którymi są badania obrazowe. Niepokój onkologiczny budzą: wysoka (>10 j.H.) densyjność w tomografii komputerowej (TK) bez kontrastu, niski (<50%) bezwzględny współczynnik wypłukiwania kontrastu, brak lipidów w badaniu rezonansu magnetycznego (MR), nieregularne granice guza i niehomogenność jego struktury1,2. Drugim, mniej pilnym wskazaniem do adrenalektomii jest stwierdzona czynność wydzielnicza guza. Hipersekrecja może dotyczyć hormonów rdzenia nadnerczy (w guzie chromochłonnym) i w tym przypadku leczeniem z wyboru jest zawsze usunięcie guza lub całego nadnercza z guzem. W przypadku gruczolaków, czyli łagodnych guzów kory nadnerczy, możemy mieć do czynienia z autonomicznym, często zwiększonym, wydzielaniem kortyzolu, aldosteronu lub androgenów nadnerczowych. Tu wskazania do adrenalektomii są mniej oczywiste i nie dotyczą każdego pacjenta. Nie budzi wątpliwości konieczność operowania chorego z zespołem Cushinga (jawny klinicznie nadmiar kortyzolu). W przypadkach podklinicznej hiperkortyzolemii, gdy u pacjenta stwierdza się nadciśnienie, cukrzycę, otyłość i osteoporozę, ale nie występują jawne cechy cushingoidalne, leczenie zabiegowe zaleca się u młodych chorych (przed 50 rokiem życia) oraz w sytuacji, gdy wyżej wymienione choroby są źle wyrównane i oporne na farmakoterapię3,4. W przypadku pierwotnego hiperaldosteronizmu do podjęcia decyzji o operacji konieczne jest potwierdzenie lateralizacji wydzielania aldosteronu (nawet w przypadku stwierdzenia zmiany jedynie w jednym nadnerczu rozrost warstwy kłębkowatej może dotyczyć obu gruczołów)5. Nadmierne wydzielanie androgenów jest przesłanką każącą myśleć o złośliwości guza, zmiany łagodne z tym typem hipersekrecji występują rzadko; pojedyncze opisane przypadki dotyczyły pacjentów operowanych ze względu na wstępne podejrzenie złośliwości6.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Potencjalne zagrożenia leczenia zabiegowego

Chory z hipersekrecją hormonów nadnerczowych jest obarczony większym niż przeciętne ryzykiem okołooperacyjnym. Rodzaj zagrożeń i stopień ich nasilenia wynikają z: rodzaju wydzielanych w nadmiarze [...]

Guz chromochłonny

Leki anestezjologiczne i manipulacje przy guzie chromochłonnym powodują wyrzut katecholamin i gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego oraz tachyarytmie. Większość tych działań niepożądanych odbywa się [...]

Guzy łagodne i złośliwe przebiegające z hiperkortyzolemią

Pacjent z jawną klinicznie hiperkortyzolemią obarczony jest bardzo dużym ryzykiem nadmiernego krwawienia, wahań ciśnienia tętniczego krwi i zaburzeń rytmu serca podczas operacji, powikłań [...]

Aldosteronoma

Chory z wydzielającym aldosteron gruczolakiem nadnercza to najczęściej pacjent w dobrym stanie, z nadciśnieniem tętniczym i czasem z hipokaliemią. Jeżeli stosowane leki pozwalają na prawidłową kontrolę [...]

Podsumowanie

Choć operacje guzów nadnerczy nie są wyjątkowo trudne technicznie, a wciąż doskonalone metody chirurgii małoinwazyjnej minimalizują uraz i skracają czas rekonwalescencji, to skutki [...]

Do góry