Postępowanie okołooperacyjne w guzach nadnerczy
dr hab. n. med. Lucyna Bednarek-Papierska, prof. CMKP
- Wskazania do adrenalektomii w przypadku guzów nadnerczy: podejrzenie złośliwości i nadprodukcji hormonalnej
- Ryzyko okołooperacyjne u chorych z guzami nadnerczy w zależności od rodzaju wydzielanych w nadmiarze hormonów
- Rola wybranych leków w postępowaniu przed- i pooperacyjnym w przypadku guzów nadnerczy przebiegających z nadmiarem katecholamin, kortyzolu i aldosteronu, tj.: leków blokujących receptory α i β, antagonistów kanału wapniowego, inhibitorów steroidogenezy nadnerczowej, hydrokortyzonu
Kiedy operacja?
Guzy nadnerczy usuwane są, często wraz z całym narządem, ze wskazań onkologicznych lub endokrynologicznych. Potencjalnie złośliwy charakter guza jest najczęściej definiowany już na etapie pierwszych badań diagnostycznych, którymi są badania obrazowe. Niepokój onkologiczny budzą: wysoka (>10 j.H.) densyjność w tomografii komputerowej (TK) bez kontrastu, niski (<50%) bezwzględny współczynnik wypłukiwania kontrastu, brak lipidów w badaniu rezonansu magnetycznego (MR), nieregularne granice guza i niehomogenność jego struktury1,2. Drugim, mniej pilnym wskazaniem do adrenalektomii jest stwierdzona czynność wydzielnicza guza. Hipersekrecja może dotyczyć hormonów rdzenia nadnerczy (w guzie chromochłonnym) i w tym przypadku leczeniem z wyboru jest zawsze usunięcie guza lub całego nadnercza z guzem. W przypadku gruczolaków, czyli łagodnych guzów kory nadnerczy, możemy mieć do czynienia z autonomicznym, często zwiększonym, wydzielaniem kortyzolu, aldosteronu lub androgenów nadnerczowych. Tu wskazania do adrenalektomii są mniej oczywiste i nie dotyczą każdego pacjenta. Nie budzi wątpliwości konieczność operowania chorego z zespołem Cushinga (jawny klinicznie nadmiar kortyzolu). W przypadkach podklinicznej hiperkortyzolemii, gdy u pacjenta stwierdza się nadciśnienie, cukrzycę, otyłość i osteoporozę, ale nie występują jawne cechy cushingoidalne, leczenie zabiegowe zaleca się u młodych chorych (przed 50 rokiem życia) oraz w sytuacji, gdy wyżej wymienione choroby są źle wyrównane i oporne na farmakoterapię3,4. W przypadku pierwotnego hiperaldosteronizmu do podjęcia decyzji o operacji konieczne jest potwierdzenie lateralizacji wydzielania aldosteronu (nawet w przypadku stwierdzenia zmiany jedynie w jednym nadnerczu rozrost warstwy kłębkowatej może dotyczyć obu gruczołów)5. Nadmierne wydzielanie androgenów jest przesłanką każącą myśleć o złośliwości guza, zmiany łagodne z tym typem hipersekrecji występują rzadko; pojedyncze opisane przypadki dotyczyły pacjentów operowanych ze względu na wstępne podejrzenie złośliwości6.
