Kolonoskopia jest zabiegiem wykonywanym rutynowo w celu diagnostyki zmian przedrakowych oraz raka jelita grubego (RJG). Jest to badanie łatwo dostępne i stosunkowo bezpieczne. Kolonoskopia diagnostyczna wiąże się z bardzo małym ryzykiem wystąpienia zdarzeń niepożądanych w postaci perforacji, krwawienia i śmierci¹, odpowiednio: 0,05%, 0,25% i 0,003%. Prawdopodobieństwo tych powikłań zwiększa się u pacjentów ze współistniejącymi chorobami lub w starszym wieku². W ostatnich badaniach zwrócono uwagę na coraz większe znaczenie czynników jakościowych (takich jak m.in.: odpowiednie przygotowanie jelita, intubacja kątnicy, prawidłowe wykrycie gruczolaka, całkowite wycięcie polipów), a także podkreślono rolę najnowocześniejszych technologii, takich jak: kolonoskopia wysokiej rozdzielczości, obrazowanie w wąskim paśmie światła czy sztuczna inteligencja^3,4.

W marcu 2020 roku American Society for Gastrointestinal Endoscopy (ASGE), a w czerwcu tego samego roku European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) opublikowały nowe wytyczne dotyczące nadzoru po polipektomii. Niniejszy artykuł został oparty głównie na rekomendacjach ESGE, które stanowią aktualizację wytycznych dotyczących nadzoru endoskopowego po polipektomii wydanych w 2013 roku. Następna aktualizacja zaleceń jest zaplanowana na 2025 rok^5,6.

Nadzorem kolonoskopowym powinni zostać objęci wszyscy pacjenci, u których całkowicie wycięto co najmniej jeden polip jelita grubego podczas wysokiej jakości pierwszej, tzw. wyjściowej, kolonoskopii (index colonoscopy). Na podstawie badań przeprowadzonych na dużej grupie 12 000 pacjentów obserwowanych przez 8 lat udowodniono, że bardzo duże znaczenie ma sposób i jakość wykonania badania kolonoskopowego. Nieoptymalna kolonoskopia zdecydowanie zwiększa ryzyko wystąpienia RJG oraz śmiertelności po polipektomii, nadmierne wykorzystanie nadzoru endoskopowego nie rekompensuje wykonanej początkowo nieoptymalnej kolonoskopii⁷.

Cechy kolonoskopii wysokiej jakości:

• odpowiednie oczyszczenie jelita grubego – jakość przygotowania jelita wpływa bowiem na kompletność badania, czas trwania zabiegu, stopień identyfikacji polipów, a także od tego zależy, czy konieczne będzie powtórzenie badania, co przekłada się na dodatkowe koszty. Za dobre przygotowanie do kolonoskopii uważa się oczyszczenie jelita na co najmniej 6 punktów w Boston Bowel Preparation Scale (BBPS) lub na co najmniej 7 punktów w Ottawa Bowel Preparation Scale. Sugeruje się również, aby przygotowanie uznać za nieodpowiednie w przypadku uzyskania 0-1 punktu w skali BBPS w dowolnym segmencie jelita grubego. Z kolei według ASGE jelito jest przygotowane właściwie, gdy endoskopista jest w stanie wiarygodnie zidentyfikować zmiany powyżej 5 mm. W przypadku suboptymalnego przygotowania jelita przy wykonanej pełnej kolonoskopii ESGE rekomenduje powtórzenie badania za rok^5,6,8-10
• pełne badanie do kątnicy – odsetek ukończonych badań do kątnicy powinien wynosić >95%
• stosowne doświadczenie endoskopisty – odpowiednio wysoki wskaźnik wykrywalności polipów (ADR – adenoma detection rate) powinien wynosić >30% u badanych mężczyzn oraz >20% u badanych kobiet. Zaleca się, aby był on rutynowo monitorowany jako miernik jakości kolonoskopii^11,12
• radykalna polipektomia – w przypadku niedoszczętnej polipektomii opisanej w badaniu histopatologicznym jako niecałkowite lub nieokreślone marginesy wycięcia polipa zaleca się wykonanie powtórnej kolonoskopii w możliwie krótkim terminie. Jest to szczególnie ważne u pacjentów po resekcji polipów powyżej 2 cm, ponieważ w tej grupie wzrasta ryzyko śmiertelności z powodu RJG¹³.