Temat numeru
Kompleksowa ocena pacjenta starszego przed zabiegiem operacyjnym
dr hab. n. med. Jakub Kenig, prof. UJ
- Rola całościowej oceny geriatrycznej w kwalifikacji osoby starszej do zabiegu operacyjnego
- Cele, oczekiwania i preferencje pacjenta, szacowana pozostała długość życia, ryzyko wystąpienia powikłań, wiek biologiczny (nie metrykalny) – kwestie, które należy wziąć pod uwagę w procesie decyzyjnym
- Znaczenie rokownicze wyników testów biochemicznych i badań dodatkowych wykonywanych przed operacją
Wzrost oczekiwanej długości życia, poszerzenie wiedzy, a także postęp w zakresie techniki i umiejętności chirurgicznych oraz anestezjologicznych sprawiły, że do zabiegu operacyjnego kwalifikowane są coraz starsze osoby. Obecnie pacjenci w wieku podeszłym stanowią połowę operowanych dorosłych, a 80% powikłań okołooperacyjnych dotyczy właśnie tej grupy wiekowej1. Wynika to z faktu, że populacja osób starszych jest bardzo heterogenna pod względem trajektorii procesu starzenia, chorób towarzyszących, poziomu odżywienia, zdrowia psychicznego, sprawności fizycznej czy wsparcia socjalnego, a sam wiek chronologiczny jest słabym predyktorem możliwych powikłań związanych z leczeniem2. Stosowana obecnie rutynowa ocena przedoperacyjna obarczona jest dużym błędem. Może to prowadzić zarówno do zaniechania terapii u osób potencjalnie spełniających kryteria wymagane do takiego postępowania, jak i do kwalifikowania chorych do procedur, które znacznie przekraczają ich tolerancję, co się dzieje w przypadku pacjentów z zespołem kruchości.
Nadal osoby starsze nie są w wystarczającym stopniu włączane do badań. W 2019 roku Abbasi i wsp. wykazali, że odsetek pacjentów w wieku 65-74 lat biorących udział w badaniach klinicznych wynosi <25%, a osób jeszcze starszych (≥75 roku życia) <10%3. Z kolei Schiphorst i wsp. po przeanalizowaniu udziału pacjentów starszych w operacjach laparoskopowych z powodu raka jelita grubego stwierdzili, że w 86% badań średnia wieku wynosiła poniżej 65 roku życia, a z 44% badań wykluczone zostały osoby starsze4. Świadczy to o tym, że nadal wytyczne dotyczące leczenia osób starszych opierają się na ekstrapolacji dowodów uzyskanych z badań z udziałem pacjentów z młodszych grup wiekowych lub starszych pacjentów, którzy byli zupełnie zdrowi5.
Ochrona zdrowia jest coraz bardziej kosztowna. Biorąc pod uwagę rosnący odsetek pacjentów starszych w populacji, koszty te nadal będą wzrastać. Powoduje to wiele napięć oraz generuje konflikty interesów. Trzeba dążyć do wdrożenia takich rozw...
Kwalifikując osoby starsze do zabiegu operacyjnego w trybie planowym, należy przeanalizować kilka istotnych zagadnień:
