Temat numeru

Kompleksowa ocena pacjenta starszego przed zabiegiem operacyjnym

dr hab. n. med. Jakub Kenig, prof. UJ

Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Gastroenterologicznej i Transplantologii, I Katedra Chirurgii Ogólnej, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum w Krakowie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Jakub Kenig, prof. UJ

Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej, Gastroenterologicznej i Transplantologii,

I Katedra Chirurgii Ogólnej,

Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

ul. Macieja Jakubowskiego 2, 30-688 Kraków

e-mail: jkenig@cm-uj.krakow.pl

  • Rola całościowej oceny geriatrycznej w kwalifikacji osoby starszej do zabiegu operacyjnego
  • Cele, oczekiwania i preferencje pacjenta, szacowana pozostała długość życia, ryzyko wystąpienia powikłań, wiek biologiczny (nie metrykalny) – kwestie, które należy wziąć pod uwagę w procesie decyzyjnym
  • Znaczenie rokownicze wyników testów biochemicznych i badań dodatkowych wykonywanych przed operacją

Wzrost oczekiwanej długości życia, poszerzenie wiedzy, a także postęp w zakresie techniki i umiejętności chirurgicznych oraz anestezjologicznych sprawiły, że do zabiegu operacyjnego kwalifikowane są coraz starsze osoby. Obecnie pacjenci w wieku podeszłym stanowią połowę operowanych dorosłych, a 80% powikłań okołooperacyjnych dotyczy właśnie tej grupy wiekowej1. Wynika to z faktu, że populacja osób starszych jest bardzo heterogenna pod względem trajektorii procesu starzenia, chorób towarzyszących, poziomu odżywienia, zdrowia psychicznego, sprawności fizycznej czy wsparcia socjalnego, a sam wiek chronologiczny jest słabym predyktorem możliwych powikłań związanych z leczeniem2. Stosowana obecnie rutynowa ocena przedoperacyjna obarczona jest dużym błędem. Może to prowadzić zarówno do zaniechania terapii u osób potencjalnie spełniających kryteria wymagane do takiego postępowania, jak i do kwalifikowania chorych do procedur, które znacznie przekraczają ich tolerancję, co się dzieje w przypadku pacjentów z zespołem kruchości.

Nadal osoby starsze nie są w wystarczającym stopniu włączane do badań. W 2019 roku Abbasi i wsp. wykazali, że odsetek pacjentów w wieku 65-74 lat biorących udział w badaniach klinicznych wynosi <25%, a osób jeszcze starszych (≥75 roku życia) <10%3. Z kolei Schiphorst i wsp. po przeanalizowaniu udziału pacjentów starszych w operacjach laparoskopowych z powodu raka jelita grubego stwierdzili, że w 86% badań średnia wieku wynosiła poniżej 65 roku życia, a z 44% badań wykluczone zostały osoby starsze4. Świadczy to o tym, że nadal wytyczne dotyczące leczenia osób starszych opierają się na ekstrapolacji dowodów uzyskanych z badań z udziałem pacjentów z młodszych grup wiekowych lub starszych pacjentów, którzy byli zupełnie zdrowi5.

Ochrona zdrowia jest coraz bardziej kosztowna. Biorąc pod uwagę rosnący odsetek pacjentów starszych w populacji, koszty te nadal będą wzrastać. Powoduje to wiele napięć oraz generuje konflikty interesów. Trzeba dążyć do wdrożenia takich rozw...

Kwalifikując osoby starsze do zabiegu operacyjnego w trybie planowym, należy przeanalizować kilka istotnych zagadnień:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Całościowa ocena geriatryczna

Odpowiednio zebrany wywiad oraz badanie przedmiotowe poszerzone o COG pozostają najważniejszymi elementami przygotowania pacjenta starszego do zabiegu operacyjnego i determinują liczbę badań dodatkowych [...]

Ocena ryzyka powikłań

Całościowa ocena geriatryczna jest narzędziem pozwalającym na oszacowanie ryzyka występowania powikłań okołooperacyjnych w grupie osób starszych kwalifikowanych do zabiegu chirurgicznego31. W przeciwieństwie do [...]

Przewidywana pozostała długość życia

Częścią kompleksowej oceny pacjenta starszego jest również ocena przewidywanej pozostałej długości życia. Skale Gagnego (ryzyko zgonu w ciągu 1 roku), Carey (ryzyko [...]

Cele, preferencje i oczekiwania pacjenta starszego

Leczenie chirurgiczne osób starszych wiąże się często ze zwiększonym ryzykiem powikłań, zależności od innych oraz pogorszenia jakości życia. Powrót do możliwego [...]

Wyniki badań dodatkowych i ich znaczenie rokownicze

Decyzja o wyborze koniecznych do wykonania badań biochemicznych, obrazowych oraz konsultacji powinna być podjęta indywidualnie z uwzględnieniem danych z wywiadu i wyników badania przedmiotowego poszerzonego [...]

Podsumowanie

Nasza wiedza na temat kwalifikacji osób starszych do zabiegu operacyjnego stopniowo się zwiększa. Wyniki większości badań nadal odnoszą się do pacjentów [...]
Do góry