Dostęp naczyniowy w przewlekłej hemodializoterapii

dr n. med. Maciej Domański

prof. dr hab. n. med. Leszek Domański

Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Maciej Domański

Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych,

Pomorski Uniwersytet Medyczny

al. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin

e-mail: macd@mp.pl

  • Zasady postępowania w wytwarzaniu dostępu naczyniowego do hemodializy
  • Wady i zalety trzech rodzajów dostępów naczyniowych wykorzystywanych w hemodializoterapii
  • Podstawowe problemy związane z przewlekłym stosowaniem dostępów naczyniowych do hemodializy


Populację pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN) w Polsce szacuje się na ponad 4 mln osób. Około 21 000 to pacjenci w schyłkowym stadium choroby, którzy wymagają dializoterapii. Staje się ona w tej grupie chorych leczeniem umożliwiającym przeżycie. W Polsce na 1 mln mieszkańców ponad 130 osób rocznie rozpoczyna leczenie nerkozastępcze, a ze względu na zjawisko starzejącego się społeczeństwa oraz narastającą chorobowość związaną ze schorzeniami cywilizacyjnymi liczba pacjentów z PChN będzie wzrastać1.

Bezwzględnym warunkiem wykonania skutecznej hemodializy jest uzyskanie sprawnego przepływu krwi przez dializator (absolutne minimum w przypadku dializoterapii metodą przerywaną wynosi 150-200 ml/min). Aby go uzyskać, konieczny jest swobodny dostęp do układu tętniczego lub dużych naczyń żylnych chorego. Umożliwia go przetoka tętniczo-żylna lub cewnik dializacyjny.

Problem dostępu naczyniowego u osób hemodializowanych nasilił się w ostatnich latach. W wyniku poszerzenia wskazań do przewlekłej dializoterapii zwiększyła się liczba tzw. trudnych chorych w aspekcie dostępu do naczyń. Należą do nich: pacjenci w podeszłym wieku, chorzy na cukrzycę, otyli, z wysoką towarzyszącą chorobowością, powracający na dializę po ustaniu czynności przeszczepu. Chorzy ci mają często zmiany miażdżycowe w tętnicach obwodowych, zniszczone naczynia żylne kończyn górnych wskutek wielokrotnych kaniulacji lub niedostępne z powodu otyłości. Problemem są też zwężenia dużych naczyń żylnych (żyły podobojczykowej) jako następstwo poprzednich kaniulacji. Dlatego dostęp naczyniowy stał się obiektem szczególnego zainteresowania towarzystw nefrologicznych, zarówno amerykańskich, jak i europejskich.

W przewlekłym leczeniu hemodializami zastosowanie znajdują następujące rodzaje stałego dostępu do naczyń:

  • przetoki tętniczo-żylne wytwarzane z własnych naczyń (przetoki pierwotne)
  • przetoki tętniczo-żylne wykonane z wykorzystaniem sztucznych naczyń
  • cewniki naczyniowe tunelizowane umieszczone w dużych naczyniach (zwane też cewnikami z mufą lub permanentnymi).

Pierwotna przetoka tętniczo-żylna

Pierwotna przetoka tętniczo-żylna jest dostępem pierwszego wyboru u pacjentów z PChN, którzy wymagają hemodializoterapii. Jej niewątpliwymi zaletami są długotrwałe funkcjonowanie oraz stosunkowo mała częstość występowania powikłań. Niestety w zwią...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przetoki tętniczo-żylne wykonane z użyciem sztucznego naczynia (graftu)

Zasada i cel wytwarzania przetoki z zastosowaniem sztucznych materiałów są takie same jak w przypadku przetok pierwotnych. Chodzi o połączenie naczynia tętniczego z żylnym. Dodatkową zaletą [...]

Cewniki naczyniowe tunelizowane (permanentne)

U pacjentów przewlekle hemodializowanych przetoka tętniczo-żylna nadal pozostaje złotym standardem, jeśli chodzi o dostęp naczyniowy. W wyjątkowych sytuacjach konieczne jest jednak wykorzystanie naczyń centralnych [...]

Podsumowanie

Sprawny dostęp naczyniowy warunkuje przeżycie pacjenta z przewlekłą chorobą nerek poddawanego powtarzanym zabiegom hemodializy. Wytworzenie takiego dostępu należy traktować jako zabieg ratujący [...]

Do góry