Niektórzy pacjenci mogą zgłaszać takie objawy, jak odbijanie i okresowe biegunki, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po operacji. Jeśli dysfagia utrzymuje się dłużej niż przez 3 miesiące, konieczne jest pogłębienie diagnostyki w celu wykluczenia zaburzeń motoryki żołądka, w tym oceny szybkości jego opróżniania. W przypadku stwierdzenia zaburzeń opróżniania żołądka leki prokinetyczne mogą być niewystarczające, a niekiedy konieczne staje się wykonanie wyłączenia żołądkowego na pętli Roux-en-Y (RYGB – Roux-en-Y gastric bypass).
Reoperacje związane z nieskutecznością fundoplikacji są możliwe z wykorzystaniem technik małoinwazyjnych, jednak są one trudniejsze i obarczone większym ryzykiem powikłań. Najczęściej pacjenci zgłaszający nieskuteczność zabiegu powracają do chirurga w ciągu 2 lat od pierwotnego zabiegu. Problem ten dotyczy mniej niż 5% operowanych osób.
Choć fundoplikacja wiąże się z małym ryzykiem powikłań, zabieg powinien być wykonywany przez chirurga mającego doświadczenie w laparoskopii i przygotowanego do opanowania powikłań w obrębie klatki piersiowej. Ciężkie powikłania, takie jak: perforacje narządów, uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych czy śledziony, choć występują bardzo rzadko, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym do kalectwa lub zgonu. Pacjent powinien zostać poinformowany o tym ryzyku przed operacją.
Współczesne rozpowszechnienie technik laparoskopowych oraz rozwój chirurgii robotycznej wyraźnie podkreślają przewagę metod małoinwazyjnych nad klasycznymi. Techniki laparoskopowe pozwalają na lepszy dostęp do operowanego obszaru, umożliwiają większą precyzję preparowania, wiążą się z mniejszym ryzykiem powikłań oraz zapewniają lepsze wyniki odległe. Skuteczność klasycznych operacji wynosi jedynie około 70%, więc ich stosowanie jest nieuzasadnione w dobie nowoczesnej chirurgii. Dodatkowo rozwijają się metody endoskopowe, które pozwalają na skuteczne leczenie GERD bez konieczności przeprowadzania zabiegu chirurgicznego z dostępem przez jamę brzuszną8.
Wytyczne SAGES
W leczeniu chorych z przepuklinami rozworu przełykowego warto kierować się aktualnymi wytycznymi, których najnowsza wersja została opublikowana w 2024 roku przez Society of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons (SAGES)9. W tym dokumencie zawarto następujące zalecenia:
- Stosowanie siatki w zaopatrywaniu przepukliny rozworu przełykowego
Nie istnieją jednoznaczne zalecenia dotyczące rutynowego stosowania siatki w operacyjnym leczeniu przepuklin rozworu przełykowego. Decyzja powinna być podejmowana indywidualnie, w zależności od konkretnego przypadku i doświadczenia chirurga.
- Leczenie operacyjne chorych bez objawów klinicznych GERD
Brak wyraźnych wskazań do przeprowadzania operacji u pacjentów bez objawów klinicznych GERD. Decyzja o leczeniu chirurgicznym powinna być podejmowana wspólnie przez pacjenta i lekarza kwalifikującego, po omówieniu potencjalnych korzyści i ryzyka.
- Fundoplikacja w operacjach antyrefluksowych
W przypadku operacji antyrefluksowych zaleca się wykonanie fundoplikacji ze względu na przewidywane korzyści dla pacjenta, takie jak redukcja objawów GERD i poprawa jakości życia.
- Leczenie nawrotu objawów po operacji antyrefluksowej
W razie nawrotu objawów po operacji antyrefluksowej zaleca się wykonanie RYGB, które jest preferowanym rozwiązaniem w następujących przypadkach:
– po przebyciu nieskutecznej drugiej operacji antyrefluksowej
– w przypadku rozpoznania zaburzeń motoryki żołądka
– u pacjentów z krótkim przełykiem
– u pacjentów z cukrzycą typu 2.
Postępowanie w przypadkach nagłych
Uwięźnięcie przepukliny rozworu przełykowego lub skręt żołądka to rzadko rozpoznawane schorzenia, dlatego mogą sprawiać trudności diagnostyczne. Warto pamiętać, że uwięźnięcie przepukliny rozworu przełykowego charakteryzuje się następującymi objawami: bólem w nadbrzuszu lub za mostkiem, nudnościami bez efektywnych wymiotów oraz brakiem możliwości założenia zgłębnika nosowo-żołądkowego (triada Borchardta).