W artykule omówiono postępowanie w okresie okołooperacyjnym u osób w podeszłym wieku wymagających leczenia chirurgicznego, uwzględniając częste współistnienie innych poważnych schorzeń. Podkreślono znaczenie współpracy chirurgów z lekarzami innych specjalności pozwalające na właściwe przygotowanie chorego do zabiegu oraz odpowiednie prowadzenie w trakcie i po operacji.

Postępowanie chirurgiczne i metody operacyjne pozostają niezmienne i niezależne od wieku pacjenta zakwalifikowanego do operacji. Istotny jest tryb kwalifikacji oraz rodzaj, czas i rozległość operacji, ogólna kondycja pacjenta, stopień dekompensacji układów lub narządów, wpływ chorób towarzyszących na planowany proces leczniczy i ryzyko wystąpienia powikłań.¹ Stąd specyfika postępowania chirurgicznego z pacjentem w wieku podeszłym, potencjalnie bardziej obciążonym i posiadającym znacznie mniejsze fizjologiczne rezerwy narządowe. Ze względu na większe ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych jest to grupa chorych znamiennie statystycznie częściej wymagająca ponownej hospitalizacji i kosztownego leczenia wynikającego z wystąpienia dekompensacji układów lub późnego ujawnienia się powikłań pooperacyjnych, co stanowi niebagatelne obciążenie finansowe dla leczących ich oddziałów.² Rozważna ocena czynników ryzyka operacji w tej grupie wiekowej, wybór adekwatnego znieczulenia, dobór odpowiednich metod postępowania leczniczego oraz poprawa stanu ogólnego pacjenta przed operacją redukują śmiertelność pooperacyjną i poprawiają skuteczność leczenia chirurgicznego.³ Wymagane jest więc szerokie spojrzenie na zagadnienie i często ścisła interdyscyplinarna współpraca z lekarzami innych specjalności w celu rzetelnego przygotowania chorego do zabiegu chirurgicznego. Niezbędne jest również monitorowanie stanu ogólnego pacjenta po wykonanym zabiegu ze zwróceniem szczególnej uwagi na okres pooperacyjny oraz zapobieganie powikłaniom dzięki wczesnemu uruchomieniu, właściwemu żywieniu i rehabilitacji do czasu opuszczenia oddziału. Nie wolno zapominać o włączeniu terapii przeciwwrzodowej i przeciwzakrzepowej oraz możliwie szybkim powrocie do leków przyjmowanych przez pacjenta z powodu licznych chorób towarzyszących. Osoby w podeszłym wieku mogą mieć ograniczoną wydolność jednego lub wielu układów, a ich sprawność bezpośrednio przekłada się na końcowy dobry wynik leczenia chirurgicznego. Niejednokrotnie wykonanie radykalnego zabiegu u osoby starszej może być obarczone dużym ryzykiem zgonu okołooperacyjnego i wymaga rozważenia przeprowadzenia operacji w mniejszym zakresie. Wydaje się więc wysoce uzasadnione tworzenie centrów chirurgii geriatrycznej nie tylko w odniesieniu do populacji pacjentów w starszym wieku dotkniętych nowotworem trzustki, na co wskazują doniesienia,⁴ ale również wszelkich patologii wymagających dużych procedur zabiegowych w obrębie jamy brzusznej.