Farmakoterapia

Bezpieczeństwo stosowania leków biologicznych w alergicznych chorobach skóry

Dr hab. med. Anna Lis-Święty

Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Anna Lis-Święty, Katedra i Klinika Dermatologii, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice, e-mail: annadlis@neostrada.pl

W niniejszym artykule przedstawiono możliwości i ograniczenia stosowania leków biologicznych w alergicznych chorobach skóry. Problem ten dotyczy przypadków, w których leki te wdrażane są zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami, np. w łuszczycy, ale współistnieją choroby alergiczne. Nabiera też szczególnej wagi u pacjentów ze schorzeniami alergicznymi, gdy leczenie podejmowane jest off-label z powodu braku efektu po dotychczasowej terapii, np. w atopowym zapaleniu skóry.

Leki biologiczne stanowią jedno z najnowszych osiągnięć współczesnej immunoterapii. Są to przeciwciała, receptory, inhibitory lub fragmenty kwasów nukleinowych wytworzone za pomocą metod biologii molekularnej i inżynierii genetycznej, mające na celu regulowanie i modyfikowanie procesu zapalnego toczącego się w organizmie. Leczenie biologiczne w dermatologii wdraża się przede wszystkim u pacjentów z łuszczycą, u których nie uzyskano poprawy albo występują przeciwwskazania w stosunku do standardowych terapii systemowych. Do najczęściej stosowanych leków biologicznych w łuszczycy należą ustekinumab, infliksymab, etanercept i adalimumab. Ustekinumab jest ludzkim przeciwciałem monoklonalnym, które wiąże się z podjednostką białkową p40 interleukiny 12 i 23, hamując ich aktywność. Mechanizm działania pozostałych wymienionych leków polega na hamowaniu czynnika martwicy nowotworów – Tumor Necrosis Factor-α (TNF-α). Infliksymab (chimeryczne ludzko-mysie przeciwciało monoklonalne) i adalimumab (rekombinowane ludzkie przeciwciało monoklonalne) tworzą kompleksy z TNF-α. Etanercept jako rekombinowane białko receptorowe p75 Fc hamuje wiązanie TNF-α do receptora 2 (TNFR2/p75).

Kolejnym wskazaniem do terapii biologicznej w dermatologii jest leczenie przewlekłej pokrzywki spontanicznej za pomocą omalizumabu. Lek ten był do niedawna przeznaczony tylko do leczenia wspomagającego ciężkiej, przewlekłej astmy alergicznej. Omalizumab jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym skierowanym przeciwko składowej Fc wolnych przeciwciał IgE. Zapobiega wiązaniu IgE z jej receptorem i hamuje rozwój alergicznej reakcji zapalnej. Omalizumab zmniejsza ekspresję receptorów dla IgE (FCeRI) na komórkach tucznych i bazofilach, nie wiąże się jednak z IgE opłaszczonymi na komórkach.

Szereg doniesień potwierdza, że różne leki biologiczne mogą być skuteczne w innych chorobach skóry poza dotychczas zaaprobowanymi wskazaniami. Terapię biologiczną stosuje się coraz częściej off-label w różnych chorobach zapalnych skóry, autoimmunologicznych chorobach pęcherzowych, chorobach tkanki łącznej czy trądziku odwróconym. Z drugiej jednak strony pojawia się problem dotyczący jej bezpieczeństwa.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

OMALIZUMAB

Jest to lek o udowodnionej skuteczności w astmie i pokrzywce. Zalecany do stosowania u pacjentów dorosłych i młodzieży (od 12 lat) [...]

LEKI HAMUJĄCE TNF-α

TNF-α jest cytokiną prozapalną uwalnianą przez szereg różnych komórek, w tym efektorowe komórki układu immunologicznego i komórki swoiste tkankowo. Czynnik ten [...]

USTEKINUMAB

Hamuje on odpowiedź zapalną związaną z aktywnością komórek Th1 i Th17, które odgrywają rolę w patogenezie licznych chorób autoimmunologicznych i zapalnych. [...]

INNE LEKI BIOLOGICZNE

Efalizumab, ludzkie przeciwciało monoklonalne przeciwko cząsteczce CD11a, działa jako inhibitor aktywacji komórek T, zmniejszając tym samym ich rekrutację do skóry. Początkowo [...]

Podsumowanie

1. Omalizumab może stanowić nową alternatywę w terapii przewlekłej pokrzywki spontanicznej, u dorosłych i dzieci powyżej 12. r.ż., którzy nie odpowiadają [...]
Do góry