Charakterystyczne objawy
Dermatozy ciążowe– uwagi praktyczne
Dr n. med. Andrzej Szmurło
W ciąży u prawie 90 proc. kobiet mogą występować zmiany skórne. Często budzą one niepokój przyszłej matki o prawidłowy rozwój jej dziecka. W niewielkiej części przypadków ten niepokój jest uzasadniony, ponieważ niektóre dermatozy ciążowe prowadzą do powikłań i zagrożenia ciąży. Jednak w większości przypadków zmiany te zależą od czynników hormonalnych, naczyniowych, metabolicznych i immunologicznych i są zupełnie niegroźne. W ciąży istniejące wcześniej choroby i zmiany skóry mogą ulegać pogorszeniu lub poprawie. Przykładem jest częste pogorszenie atopowego zapalenia skóry, ale zmniejszenie wypadania włosów.
Zmiany skórne występujące w ciąży bywały opisywane pod różnymi nazwami przez kolejnych autorów, co wprowadziło pewne zamieszanie w nazewnictwie. Pierwsze wyodrębnienie spośród innych dermatoz chorób występujących w ciąży pochodzi od Hebry z roku 1872 i opisuje liszajec opryszczkowaty (impetigo herpetiformis, dziś – łuszczyca). W 1904 roku Besnier opisał prurigo gestationis dla odróżnienia od pemfigoidu ciężarnych, a w 1962 roku Bourne zastosował nazwę toxaemic rash of pregnancy do opisania nasilonego świądu współistniejącego z grudkami i bąblami, występującego w III trymestrze ciąży (dziś PUPPP). Do tej pory dermatozy ciążowe oprócz pemfigoidu, nazywanego dawniej błędnie opryszczką ciężarnych (herpes gestationis), są słabo zdefiniowane i często występują pod różnymi nazwami. W niniejszym opracowaniu przyjęto nazwy zastosowane w tłumaczeniu podręcznika Braun-Falco z 2010 roku.[1]
Podział dermatoz ciążowych
W ciąży ulega zmianie odpowiedź immunologiczna ze strony matki, tak aby umożliwić zagnieżdżenie się zarodka w macicy. Odpowiedź immunologiczna zostaje przesunięta w kierunku Th2 (cytokiny IL-4, IL-5, IL-10, IL-13). Po porodzie wzrasta stężenie cytokin związanych z odpowiedzią Th1 (IL-2, TNF-α, IFN-α). Zmiany takie zależą także od działania hormonów. Na przykład estrogeny hamują ekspresję IL-2, a progesteron odwrotnie – wzmaga produkcję IL-4, IL-5 i IL-10. Progesteron hamuje wyzwalanie TNF-α. W ciąży wzrastają stężenia glikokortykosteroidów.[2,3]
Zmiany skórne występujące w ciąży można podzielić na cztery grupy.[4]
I Zmiany fizjologiczne dotyczą zabarwienia skóry, włosów i paznokci, gruczołów skóry, tkanki łącznej i naczyniowej
II Specyficzne dermatozy ciążowe:
- atopowe wykwity ciążowe (AEP)
- polimorficzne wykwity ciążowe (PUPPP) (ryc. 1, 2)
- pemfigoid ciężarnych (PG)
- ciążowa cholestaza wewnątrzwątrobowa (ICP)
III Niesklasyfikowane dermatozy ciężarnych:
