Takrolimus w leczeniu miejscowym, który dostępny jest w podłożu maściowym (0,03 oraz 0,1 proc.), jest pierwszym niesteroidowym preparatem nowej klasy o działaniu immunomodulującym, zalecanym w leczeniu chorych na atopowe zapalenie skóry (AZS).[1] Preparat ten został poddany bardzo szczegółowym badaniom w ramach projektu klinicznego rozwoju badawczego, który obejmował 16 tys. pacjentów. Program ten składał się zarówno z badań kontrolowanych v. podłoże, krótko- i długoterminowych badań w zakresie bezpieczeństwa w dwóch wspomnianych stężeniach takrolimusu w populacji dorosłych i dzieci w wieku 2 lat i starszych. Lek ten stosowany w monoterapii okazał się skuteczny już w pierwszych trzech dniach terapii, a poprawa była stopniowa i stabilna w leczeniu długoterminowym. Takrolimus nie wywoływał istotnych działań niepożądanych (jedynie w niektórych przypadkach przejściowe uczucie pieczenia, palenia i rumień w miejscu aplikacji leku), dlatego uznany został za skuteczną i bezpieczną alternatywę dla miejscowych leków glikokortykosteroidowych (mGKS), których działania niepożądane są powszechnie znane. Kolejną przełomową właściwością takrolimusu jest jego działanie proaktywne, ograniczające w sposób bardzo istotny częstotliwość zaostrzeń stanu zapalnego skóry w przebiegu AZS (leczenie proaktywne, aktywna profilaktyka). Miejscowe działanie proaktywne w zakresie leczenia przeciwzapalnego (topical anti-inflammatory – TAI) opiera się na strategii hamowania subklinicznego stanu zapalnego skóry klinicznie pozornie zdrowej. Działanie to udokumentowano u dorosłych i u dzieci. Należy podkreślić, że jest to pierwsze dobrze udokumentowane działanie leku, które zmienia naturalny przebieg choroby, ale również – poprzez zmniejszenie liczby nawrotów zaostrzeń AZS – poprawia kondycję skóry w zakresie struktury i funkcji bariery naskórkowej.[2] Jest to szczególnie istotna i pożądana właściwość takrolimusu z uwagi na bardzo ważną rolę bariery naskórkowej w patofizjologii AZS. Jakość bariery naskórkowej można oceniać przy zastosowaniu nowych półilościowych metod umożliwiających pomiar międzykomórkowych, lipidowych struktur lamelarnych. Dotychczas przeprowadzono kilka badań w tym właśnie zakresie (m.in. w porównaniu z mGKS), uzyskując wyniki świadczące, że stosowanie 0,1-proc. takrolimusu w maści prowadzi do istotnego wzrostu zawartości lipidów bariery naskórkowej u chorych na AZS.[3]