Aktualne poglądy

Leki jako czynnik indukujący i zaostrzający łuszczycę

Dr hab. med. Anna Lis-Święty

Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Anna Lis-Święty, Katedra i Klinika Dermatologii, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice, e-mail: annadlis@neostrada.pl

Ważną rolę w wyzwalaniu i zaostrzaniu objawów łuszczycy odgrywają leki. Przyjmuje się, że wysoce prawdopodobny związek przyczynowy pomiędzy lekami i działaniem promującym łuszczycę dotyczy stosowania β-adrenolityków, soli litu, leków przeciwmalarycznych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tetracyklin, inhibitorów konwertazy angiotensyny i interferonów. Ostatnie doniesienia wskazują także na związek z leczeniem przeciwciałami monoklonalnymi i drobnocząsteczkowymi substancjami ukierunkowanymi na cel molekularny stosowanymi w chorobach autoimmunizacyjnych i w onkologii. O ile to możliwe, lek wywołujący powinien być wycofany. Terapię łuszczycy polekowej prowadzi się według ogólnie przyjętych rekomendacji.

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry z udziałem mechanizmów autoimmunizacyjnych, której ujawnienie się jest związane z czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. Na przebieg choroby wpływają:

  • infekcje,
  • stres,
  • wskaźnik masy ciała (body mass index – BMI),
  • zaburzenia endokrynologiczne,
  • spożywanie alkoholu,
  • palenie tytoniu,
  • leki.


Problem indukcji lub zaostrzenia łuszczycy przez leki jest szczególnie istotny ze względu na częstą potrzebę stosowania farmakoterapii z powodu współistniejących schorzeń. Stany chorobowe klasycznie związane z łuszczycą to:

  • łuszczycowe zapalenie stawów,
  • choroba Leśniowskiego-Crohna,
  • zaburzenia psychiczne,
  • zapalenie błony naczyniowej oka.[1,2]


W ostatnich latach zwraca się szczególną uwagę na często towarzyszący zespół metaboliczny lub jego składowe:

  • otyłość,
  • insulinooporność,
  • cukrzycę typu 2,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • dyslipidemię.[3]


U pacjentów stwierdza się częstsze występowanie miażdżycy i incydentów sercowo-naczyniowych: chorobę niedokrwienną serca, zakrzepowe zapalenie żył i inne powikłania zakrzepowo-zatorowe.[4]

Nowsze dane wskazują na zwiększone ryzyko współistnienia:

  • celiakii,
  • niealkoholowego stłuszczenia wątroby (non-alcoholic fatty liver disease – NAFLD),
  • zaburzeń erekcji,
  • stwardnienia rozsianego.[3,5]

Badanie przeprowadzone w Niemczech obejmujące 1203 chorych hospitalizowanych z powodu ciężkiej łuszczycy wykazało, że badani znacząco częściej wymagali stosowania różnych leków w porównaniu z ogólną populacją.[6] Do leków tych zaliczały się: inhib...

Łuszczyca związana z reakcją polekową obejmuje szerokie spektrum zmian klinicznych od łuszczycy plackowatej po ciężką erytrodermię. Może się manifestować jako łuszczyca krostkowa dłoni i stóp lub łuszczyca krostkowa uogólniona. Zajęte mogą być pły...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leki hipotensyjne

Według danych literaturowych, w tym badań kliniczno-kontrolnych, β-adrenolityki stanowią główną przyczynę indukcji lub zaostrzenia zmian skórnych w łuszczycy.[14] Opisano nawet przypadek [...]

Leki przeciwmalaryczne

Według danych literaturowych nasilenie łuszczycy w trakcie leczenia hydroksychlorochiną lub chlorochiną jest częste (42 proc.).[26]. Przypadki zaostrzenia zmian łuszczycowych u chorych [...]

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Wpływ tej grupy leków na zaostrzenie łuszczycy i przejście w postać krostkową uogólnioną został dość dobrze opisany.[24] Hamowanie cyklooksygenazy przyczynia się [...]

Glikokortykosteroidy

Stosowanie glikokortykosteroidów w łuszczycy wymaga szczególnej uwagi. Krótkie użycie maści glikokortykosteroidowych i podanie ogólnoustrojowe działa korzystnie. Jednak wycofanie terapii może sprowokować [...]

Leki psychotropowe

Spośród skórnych objawów niepożądanych, które obserwuje się podczas leczenia litem, najczęstsze jest zaostrzenie łuszczycy (do 45 proc.).[32] Pojawia się średnio po [...]

Antybiotyki

Rola antybiotyków w zaostrzeniach łuszczycy jest kontrowersyjna. Same infekcje, szczególnie paciorkowcowe, które są wskazaniem do antybiotykoterapii, przyczyniają się do zaostrzenia/wyzwolenia wysiewu [...]

Terbinafina

Obserwuje się dość wyraźny związek pomiędzy rozpoczęciem leczenia terbinafiną a indukcją/zaostrzeniem łuszczycy, od kilku dni do kilku tygodni (średnio poniżej 4 [...]

Interferony

Opisano wiele przypadków prowokacji zmian łuszczycowych (nasilenia lub indukcji łuszczycy) w trakcie leczenia interferonami α, β lub γ, w ścisłym związku [...]

Imikwimod

Imikwimod zalecany jest do leczenia miejscowego m.in. stanów przedrakowych skóry. Jako agonista receptora toll-like 7 (toll-like receptor – TLR) prowadzi do [...]

Leki biologiczne i nowe substancje stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych i onkologii

Najwięcej doniesień dotyczy indukcji lub zaostrzenia łuszczycy po stosowaniu leków hamujących działanie TNF-α (infliksymab, adalimumab, etanercept), szczególnie u pacjentów reumatologicznych i [...]

Inne leki

Interesujące są wyniki badania kliniczno-kontrolnego przeprowadzonego na Tajwanie.[61] U chorych na cukrzycę stwierdzono, że ryzyko rozwoju łuszczycy jest większe podczas leczenia [...]

Podsumowanie

1. Zaostrzenie lub indukcja zmian łuszczycowych pod wpływem leków występuje tylko u niektórych pacjentów. Przyczyna tego zjawiska pozostaje nieznana.
Do góry