Ryc. 5. Pacjentka zgłosiła się do kliniki z powodu wyprysku rąk z nadkażeniem bakteryjnym. Pracowała jako pomoc kuchenna. Przy przyjęciu na dłoniach zmiany rumieniowo złuszczające z obecnymi pęcherzykami wypełnionymi ropą. Zastosowano maść z betametazonem z gentamycyną pod okluzję dwa razy dziennie oraz ogólnoustrojowo prednizon w dawce 20 mg na dobę z następczą redukcją dawki o 5 mg co 5 dni. Po uzyskaniu poprawy stanu miejscowego oraz 14 dni po odstawieniu prednizonu wykonano alergiczne testy płatkowe – zdiagnozowano kontaktowe zapalenie skóry wywołane tiuramem.

Ryc. 6. Pacjent zgłosił się z powodu wyprysku rąk, w przebiegu którego doszło do zliszajowacenia. W badaniu przedmiotowym widoczne wykwity rumieniowo-złuszczające na skórze stawów międzypaliczkowych dalszych z obecnością żółtomiodowych strupów. Zastosowano betametazon z kwasem fusydynowym w maści dwa razy dziennie przez 10 dni, uzyskując pełną remisję zmian.

Wyprysk pieniążkowaty

W tej odmianie wyprysku ogniska chorobowe kształtem przypominają monety, są rozsiane i wyraźnie odgraniczone od otoczenia. Składają się z grudek wysiękowych oraz pęcherzyków na rumieniowym podłożu. Zwykle wykwity lokalizują się na tułowiu i kończynach (ryc. 7).[7] Częściej chorują dorośli.[8] Etiologia choroby nie jest do końca poznana. Uważa się, że jedną z przyczyn może być reakcja alergiczna na antygeny bakteryjne, najczęściej paciorkowcowe i gronkowcowe.[9] Inne czynniki, takie jak: stres, suchość skóry, nadużywanie alkoholu, dieta lub infekcje wirusami hepatotropowymi, mogą odgrywać rolę w patofizjologii choroby.[8] Obecność wykwitów wypryskowych o kształcie pieniążkowatym obserwowana jest w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Mimo że związek z atopią nie został udowodniony, mówi się o wariancie pieniążkowatym atopowego zapalenia skóry. Często dochodzi również do zliszajowacenia zmian skórnych w przebiegu wyprysku pieniążkowatego spowodowanego przez bakterie Gram-dodatnie.[9] W leczeniu stosuje się glikokortykosteroidy miejscowe w połączeniu z antybiotykiem ogólnym lub miejscowym.[7]

Ryc. 7. Chłopiec ze zdiagnozowanym wypryskiem pieniążkowatym. W leczeniu zastosowano miejscowo krem z betametazonem i kwasem fusydynowym dwa razy dziennie przez 10 dni. Ogólnoustrojowo zastosowano azytromycynę w dawce 250 mg przez trzy dni.

Wyprysk łojotokowy

Jest to częsta choroba występująca na skórze twarzy u niemowląt (ryc. 8). Najczęściej ten typ łojotokowego zapalenia skóry diagnozuje się u dzieci do 3. m.ż. Jest to związane najprawdopodobniej z wpływem hormonów matczynych na gruczoły łojowe dziecka. W przypadku występowania choroby w populacji dorosłych wykwity lokalizują się w obrębie tzw. rynny łojowej, czyli: głowy, szyi, górnej części pleców i dekoltu. Wykwity skórne mają charakter rumieniowo-złuszczający, mogą przybierać lekko łososiowy kolor. Jeżeli choroba dotyczy owłosionej skóry głowy, mówimy o łupieżu. Uważa się, że na skórze objętej łojotokiem dochodzi do nadmiernej proliferacji grzyba gatunku Malassezia sp. Do leczenia zaleca się stosowanie miejscowych leków przeciwgrzybiczych, inhibitorów kalcyneuryny lub miejscowych glikokortykosteroidów. W przypadku zajęcia procesem chorobowym skalpu i ucha zewnętrznego szczególnie często dochodzi do nadkażeń bakteryjnych, wówczas konieczne jest zastosowanie miejscowych antybiotyków.[10]

Ryc. 8. Dziecko z wypryskiem niemowlęcym z towarzyszącym nadkażeniem bakteryjnym. Zastosowano empirycznie krem z natamycyną oraz maść z mupirocyną, uzyskując całkowite ustąpienie zmian skórnych po 14 dniach.

Odczyn alergiczny po ukąszeniach owadów

W okresie wiosenno-letnim częstym powodem wizyty u dermatologa są odczyny poukąszeniowe (ryc. 9). Jest to reakcja nadwrażliwości na jad owadów, która objawia się powstaniem bąbla pokrzywkowego. Istnieją również przypadki powstania pęcherzy w miejscu ukąszenia. Szczególnie często odczyn pęcherzowy występuje po ukąszeniach przez pluskwy domowe (Cimex lectularius). Klasyczny obraz kliniczny choroby obejmują zgrupowane lub linijne grudki rumieniowe, lub bąble pokrzywkowe. Odczyn alergiczny może powstać po kilku dniach od ugryzienia. W wywiadzie często pacjenci podają noclegi w pensjonatach i schroniskach.[9] Wykwitom skórnym towarzyszy silny świąd, co w konsekwencji prowadzi do drapania i wprowadzania bakterii do powstających nadżerek i przeczosów. Kiedy wystąpią objawy infekcji bakteryjnej, najczęściej pod postacią złotych zasychających strupów, warto zastosować miejscowe preparaty antybiotykowe.

Ryc. 9. Pacjent 30-letni przyjęty do kliniki z powodu masywnego odczynu alergicznego występującego po ukąszeniach owadów. Pacjent 7 dni przed pojawieniem się zmian skórnych przebywał w pensjonacie. Nie można było wykluczyć pokąsania przez pluskwy.